Menopoz Nedir?

Menopoz,adet döngülerinin sonuna işaret eden doğal bir biyolojik süreçtir. Kadınların 12 normal adet dönemi boyunca hiç adet görmemesi durumunda teşhis edilir. Normal adet görme ve üreme döneminden menopoza geçiş dönemine ise “menopoz civarında” anlamına gelen(perimenopoz)adı verilir. Menopoz normal şartlarda 40'lı veya 50'li yaşlarda gözlemlenirken bazı vakalarda perimenopoza bağlı adet düzensizliği 30’lu yaşlardan itibaren görülmeye başlayabilir. Bu her zaman erken menopoz gerçekleşeceği anlamına gelmez. Perimenopoz sürecinde bireyin vücudundaki östrojen seviyesi, yani kadınlık hormonu seviyesi düzensiz bir şekilde yükselip azalmaya başlar. Buna bağlı olarak menopoz dönemi boyunca bireyin hissedebileceği sıcak basması, vajinal kuruluk ve enerji düşüklüğü gibi fiziksel semptomların yanı sıra duygusal sağlığı etkileyen semptomlar nedeniyle de uyku düzeni bozulabilir. Bu semptomların hafifletilmesi ve giderilmesi için yaşam tarzı düzenlemelerinden hormon tedavisine kadar birçok etkili tedavi mevcuttur.

MENOPOZ NEDEN OLUR?
Menopozun başlamasının birkaç nedeni olabilir. Bunlardan en yaygın olanı üreme hormonlarında yaşa bağlı olarak doğal azalma sayılmaktadır. Bireyler 30'lu yaşların sonlarına yaklaştığında yumurtalıklarmenstrüasyonu düzenleyen hormonlar olan östrojeni ve progesteronu daha az miktarlarda üretmeye başlar ve bu doğurganlığın azalmasına neden olur. 40’lı yaşlardan itibaren, ortalama 51 yaşına kadar adet dönemlerinde kısalma, uzama, daha ağır, daha hafif ya da hiç olmama gibi değişiklikler gerçekleşebilir. Bu dönem yumurtalıkların yumurta üretmesini bırakmasına ve adet dönemine girmemesine kadar devam eden bir süreçtir. Bireyin rahminin alındığı ancak yumurtalıklarının alınmadığı bir histerektomi prosedürü genellikle hemen menopoza neden olmaz. Birey artık adet görmese bile, yumurtalıkları hala yumurta salar, östrojen ve progesteron üretir. Ancak hem rahmin hem de yumurtalıkların alındığı total histerektomi ve bilateral ooferektomi tıbbi müdahaleler hemen menopoza neden olur. Bireyin adet dönemleri hemen durur. Normal şartlarda birkaç yıl içinde meydana gelecek hormonal değişiklikler aniden gerçekleştiği için şiddetli olabilen sıcak basmaları ve diğer menopoz belirtileri ile semptomların görülmesi muhtemeldir. Kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi kanser tedavileri, hem doğrudan menopoza neden olabilir hem de tedavi sırasında veya hemen sonrasında sıcak basması gibi menopoz semptomlarına neden olabilir. Kemoterapiyi takiben gerçekleşen menstrüasyonun ve doğurganlığın durması ise hemen her vakada kalıcı değildir, bu nedenle doğum kontrol önlemlerinin alınması yine gerekli olabilir. Erken menopoz ya da erken yumurtalık yetmezliği ise kadınların yaklaşık yüzde 1’inde 40 yaşından önce görülür. Genetik faktörlerden veya otoimmün hastalıklardan kaynaklanan sebeplerden dolayı bireyin yumurtalıkları normal düzeylerde üreme hormonu üretmediğinde erken menopoz gerçekleşebilir. Ancak birçok vakada buna sebep olabilecek hiçbir neden bulunamaz. Bu durumun görüldüğü vakalarda beyin, kalp ve kemiklerin sağlığı ve yapısını korumak için en azından doğal menopoz yaşına kadar hormon tedavisi sürdürülmesi önerilir.

MENOPOZ İLE ORTAYA ÇIKABİLECEK KOMPLİKASYONLAR NELERDİR?
Menopozdan sonra bireylerin bazı tıbbi durumlara yakalanma riskinde artış görülür. Bu tıbbi durumlar arasında öncelikle kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları, yani kardiyovasküler hastalıklar görülür. Bireyin östrojen seviyelerinin düşmesi kardiyovasküler hastalık riskini artırır. Kalp hastalıkları, erkeklerde olduğu gibi kadınlarda da en önde gelen ölüm nedenleri arasında bulunmaktadır. Bu nedenle düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve normal kiloyu korumak önemlidir. Bireyler yüksek kolesterolü veya tansiyonu kontrol altına almak için atılması gereken adımları öğrenmek üzere doktora başvurmalıdır. Osteoporoz bireyin kemiklerin kırılgan ve zayıf olmasına neden olarak kırık riskinin artmasına neden olur. Bireyler menopozdan sonraki ilk birkaç yıl içinde, kemik yoğunluğunu hızlı bir şekilde kaybeder ve yüksek osteoporoz riski ile karşılaşır. Bu süreçte kadınlar özellikle bilekler, kalçaları ve omurgalar üzerindeki kırıklara karşı hassas hale gelir. Bireyin vajina ve üretra dokuları elastikiyetini yitirmesi sonucunda, sık, ani, güçlü idrara çıkma dürtüsü ve bu dürtünün ardından ardından istem dışı idrar kaçırma yani sıkışma inkontinansı veya öksürme, gülme veya ağırlık kaldırma nedeniyle idrar kaybı yani stres inkontinansı yaşaması ihtimali yükselebilir. Birey daha sık idrar yolu enfeksiyonları ile karşı karşıya kalabilir. Bireyin kegel egzersizleriyle pelvik taban kaslarını güçlendirmesi ve topikal vajinal östrojen kullanması, bu inkontinans semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra doktor kontrolünde sürdürülecek hormon tedavisi aynı zamanda menopozal idrar yolu ve idrar tutamama ile sonuçlanabilen vajinal değişiklikler için etkili bir tedavi seçeneği olabilir. Vajinada azalan nemlilik ve elastikiyet kaybından kaynaklanan vajinal kuruluk, cinsel ilişki sırasında rahatsızlığa, yaralanmalara ve hafif kanamalara neden olabilir. Ayrıca, duyu azalması bireyin libidosunu, yani cinsel aktivite isteğini azaltabilir. Bu durumda kullanılacak su bazlı vajinal nemlendiriciler ve kayganlaştırıcılar bireye yardımcı olabilir. Eğer vajinal kayganlaştırıcılar yeterli sonuçları sağlamazsa, yine doktor tavsiyesinin ardından vajinal krem, tablet veya halka şeklinde bulunan lokal vajinal östrojen tedavisi olumlu sonuçlar verebilir. Perimenopoz sürecinde ve menopozdan sonra metabolizma yavaşladığı için bireylerin kilo alması görülebilir. Birey mevcut kilosunu korumak için daha az yemek ve daha fazla egzersiz yapmak ihtiyacı duyabilir.

MENOPOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Menopoz belirti ve semptomları her kadında menstrüasyon düzenindeki değişiklikler de dahil olmak üzere farklılık gösterir. Düzenli üreme ve adet döneminden menopoz dönemine kadar geçen perimenopoz sürecini oluşturan aylarda veya yıllarda, birey öncelikle düzensiz adet dönemleri olmak üzere cilt kuruluğu, gece terlemeleri, kilo artışı ile yavaşlayan metabolizma, memede dolgunluk kaybı, ruh halinde ani değişiklikler, saç incelmesi, sıcak basmalar, üşüme, uyku sorunları,vevajinal kuruluk gibi çeşitli belirti ve semptomları gösterebilir. Perimenopoz sırasında adet döneminde atlama olması yaygın ve beklenen bir durumdur. Genellikle adet dönemleri bir ay atlar ve sonraki dönemde tekrar başlar, ya da birkaç ayı atlar ve ardından birkaç ay boyunca tekrar aylık döngüler başlatır. Ayrıca adet dönemi daha kısa döngülerde gerçekleşme eğilimindedir, bu nedenle daha sık tekrarlanabilir. Ancak düzensiz dönemlere rağmen gebeliğin gerçekleşmesi mümkündür. Bu sebeple bir adet dönemini atlayan, ancak menopoz geçişine başladığından emin olmayan bireylerin hamilelik testi yapması uygun olabilir. Menopoz sürecinin ardından halen vajinada kanama görülmesi durumunda mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.

Herkese güzel bir hafta sonu diliyorum.