Nardugan Bayramı

21 Aralık en uzun gece, en kısa gündüz. Kuzey yarım küre için Kış Solstisi, yani Gündönümü zamanı. Muazzez İlmiye Çığ’ın naklettiği bilgilere göre kadim atalarımız Kış Solstisinden sonraki ilk Dolunayı, yani gündüzlerin uzaması Ön Türklerden itibaren Nardugan Bayramı olarak kutlanırmış.

Bu gelenek zaman ve coğrafyalar geçirerek Yılbaşı, Türk inanışına göre ölümsüzlüğün sembolü olan, mitolojide insanların bu ağaçtan türediğine inanılan akçaçam ağacı bu bayramda süslenirmiş bu gelenek ise Noel ağacına dönüşmüş. Bu yıl Solstis sonrası ilk Dolunay, 22 Aralık Yengeç Dolunayı. Sevdiklerimizle, ailemizle olan bağları sorgulatabilecek, bizi üzen bitişleri yaşatabilecek, haritamızda nereye düşüyor ise orayı aydınlatarak görmemizi sağlayabilecek enerjileri taşıyor.

Zor olsa da, gereken neyse o olacağını bilerek hareket etmeliyiz. Dolunaydaki sıfır derecelerin fazlalığı yaşamda sıfırdan başlamamız gereken enerjileri gösteriyor. Şimdi bu bayramın tarihçesini ve yapılması gerekenleri Sümerolog Muazzez İlmiye ÇIĞ’ın anlatımıyla aktarayım; “Hıristiyanların İsa’nın doğuşu olarak kutladığı Noel bayramı, çok eski Türklerin yeniden doğuş bayramıdır. Türklerin, tek Tanrılı dinlere girmesinden önceki inançlarına göre, yeryüzünün tam ortasında bir akçam ağacı bulunuyor. Buna hayat ağacı diyorlar. Bu ağacı, motif olarak bizim bütün halı, kilim ve işlemelerimizde görebiliriz. Türklerde güneş çok önemli. İnançlarına göre gecelerin kısalıp gündüzlerin uzamaya başladığı 22 Aralık’ta gece gündüzle savaşıyor. Uzun bir savaştan sonra gün geceyi yenerek zafer kazanıyor. İşte bu güneşin zaferini, yeniden doğuşu, Türkler büyük şenliklerle akçam ağacı altında kutluyorlar. Güneşin yeniden doğuşu, bir yeni doğum olarak algılanıyor.

Bayramın adı : NARDUGAN (nar=güneş, tugan, dugan=doğan) Doğan güneş. Güneşi geri verdi diye Tanrı Ülgen’e dualar ediyorlar. Duaları Tanrıya gitsin diye ağacın altına hediyeler koyuyorlar, dallarına bantlar bağlayarak o yıl için dilekler diliyorlar Tanrıdan.” Bu bayram için, evler temizleniyor. Güzel giysiler giyiliyor. Ağacın etrafında şarkılar söyleyip oyunlar oynuyorlar. Yaşlılar, büyük babalar, nineler ziyaret ediliyor, aileler bir araya gelerek birlikte yiyip içiyorlar. Yedikleri; yaş ve kuru meyveler, özel yemek ve şekerleme.

Bayram, aile ve dostlar bir araya gelerek kutlanırsa ömür çoğalır, uğur gelirmiş. Akçam ağacı yalnız Orta Asya’da yetişiyormuş. Filistin’de bu ağacı bilmezlermiş. Bu yüzden bu olayın Türklerden Hıristiyanlara geçtiği ve bunu da Hunların Avrupa’ya gelişlerinden sonra onlardan görerek aldıkları söyleniyor. İsa’nın doğumu ile hiç ilgisi yok. “Doğum, güneşin yeniden doğuşu” demektir.”

Bizde bu gece sevdiklerimizle ailemizle vakit geçirebilir, bol bol dua edebilir, evinizde Ocak tüttürebilir yani ateş yakabilir, hediyeler alabilir, gece ise bereketin sembolü olan narı kapınızda kırıp yiyebilirsiniz. Nardugan Bayramımız kutlu olsun.