Uraysim – Duraysim

Eskişehir’de 10 yıldır Uraysim projesini konuşuyoruz. Ve ilginçtir hala bu projenin adını duymamış, adını duysa dahi ne işe yarayacağını bilmeyenler var.
Malumunuz bu merkezde önce şehir içi hafif raylı sistem araçları, ilerleyen kademelerde de hızlı tren testlerinin yapılması planlanıyor.
Dünyada bu testlerin yapıldığı merkez sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Test yapımı da çok çok büyük bir bedelle gerçekleştiği için katma değeri epey yüksek.
2012 Kalkınma Bakanlığı desteğiyle Anadolu Üniversitesi tarafından lansmanı yapılan proje şimdilerde Eskişehir Teknik Üniversitesinin proje yürütücülüğünde Alpu / Bozan mevkiinde ilerlemeye çalışıyor.
Ancak ve ancak büyük ve önemli olmasına rağmen projenin ciddi eksikleri ve bana göre çok büyük bir yanlışı var.
Anadolu Üniversitesinde proje lansmanı yapıldığı tarihten bu yana 10 sene geçti. Bu süreçte rektörlük koltuğunda biri vekaleten olmak üzere 4 isim yer aldı.
Projenin yeri de rektörlük koltuğu gibi birkaç kez değişti ve 5 yılda bitmesi planlanan projede şu an somut ilerleme kaydedilemedi.
Haliyle projenin hayata geçmesi ile ilgili inanç zayıfladığı gibi ilk günlerde ki heyecan şehirde hissedilmez oldu.
Ancak bu eksikliklerin yanına bana göre önemli bir yanlış eklendi.
Yanlışın merkezi projenin son uygulanacağı alan ve o alanda yer alan verimli tarım arazileri.
Aynı bölgede projenin uygulanabileceği kıraç araziler olmasına rağmen ve önceki planlarda bu kıraç araziler istikamet seçilmişken sonradan proje yerinin değiştirilmesi ciddi bir hata olmuş. Çünkü son proje yeri tam sulu tarım alanlarına hatta daha önce devlet tarafından milyonlarca yatırım yapılarak açılan su kuyuları ve yer altı barajına denk geliyor.
Yani Türkiye’nin tarım alanı açısından daha önce sit alanı ilan edilmiş ve korumaya alınmış bir alana deyim yerindeyse işgal yapılıyor.
Sadece tarım değil ona bağlı gelişen hayvancılık içinde bu sonun başlangıcı diyebiliriz.
Üstelik proje kapsamında raylar iç içe daireler çizecek ve arada kalan geniş arazilerde de toprağı işleme şansı kalmayacak.
Yani tahrip 7000 dönüm gibi gözüken alanla sınırlı kalmayıp bunu 3’e katlayacak kadar vahim.
Bu da sonuna kadar destek görmesi ve hepimizin hayata geçmesi için sabırsızlanması gereken devasa bir projeyi bence anlamsız kılıyor. Değerini düşürüyor.
Bölge insanının fikri alınmadan yapılan istimlaklar, tapulaştırmalar ise gerçekten can sıkıcı.
Geçtiğimiz günlerde meslektaşım Ali Baş ile Bozan’a gittik. Çiftçinin sesini, temsilcilerini, kooperatif başkanlarını bolca dinledik.
Anlatılanlar, iddia edilenler ve gördüklerimiz bizi bir kez daha ürküttü.
İddialara göre Tarımdan sorumlu il bürokratları projenin son halini bilmiyormuş. Danışılmadığı gibi haber verme gereği bile duyulmamış.  
Bozan sakinlerini temsilen Üniversite ile görüşenler kaale alınmamış. Başka kıraç araziler önerilmesine rağmen daha da geç kalınmamak adına bu yerde ısrar edileceği öğrenilmiş.
Yıllardır bölgede toprak kapatmaya çalışanlar, rant adına sürekli arazi aratan ünlü isimlerde söyleniyor kulaktan kulağa.
Yani tek cm ray döşenmemiş bir alan başlamadan soru işaretleri oluşturmuş durumda.
Yıllardır göç nedeniyle nüfusu 3’te bire düşen ve Belediye ilen mahalle olan Bozan endişeli.
Toprağımıza dokunmayın, biz kendi karnımızı da, insanlarının karnını da bu topraklarla doyuruyoruz diye haklı sitemlerde bulunuyor.
Hakkını helal etmeyen, umudunu kaybetmek üzere yüzlerce üreticinin gözü gerçekten yaşlı.
Tarımın önemi artmışken, hayvancılık zaten can çekişirken yapmayın.
Bu arazilere, bu insanlara bu güzel ovaya kıymayın.
Proje başka bir yerde yapılabilir. Birkaç sene geç kalınır ama telafi edilir. Ancak toprak bir kere küserse geri dönmez.
Projeyi destekliyor ama yerinin değişmesinin elzem olduğunu düşünüyorum.
Lütfen masa başında karar verenler iyice düşünsün. Son kararı vermeden o alanı bir gezsinler, birkaç insana sorsunlar, dinlesinler. Bozan sucuğunun tadına bir baksınlar. Sonra vicdanları onlara gereğini söyleyecektir.