Toplumcu bir sanatçı ve eğitimci olarak Tarık Akan

Tarık Tahsin Üregül ya da sahne adıyla Tarık Akan 13 Aralık 1949, İstanbul - 16 Eylül 2016, İstanbul, Türk oyuncu, yapımcı ve yazar. Değişik ansiklopedi ya da internet sitelerine bakıldığında, genellikle bu ortak girişle başladığı görülür.
Biz çocukluktan ilk gençliğe geçtiğimiz günlerde salon filmlerinde tanıdık onu.
Kimimiz uzun boyluluğuna kimileri yakışıklığına olur olmaza saldırdı.
Kimimiz yakışıklığını kıskandı; kızlarımız yakışıklığından ötürü çok ama çok sevdi.
Kimimiz bir anlık sıyrılışına bozuldu. Kimimiz toplumcu çıkışından çok söz etti. Kimimiz politik duruşuna çok bozuldu kimimiz çok sevdi.
Herkesin hesabı veya bakışı farklı farklıydı!
 
Bakın neler düşündüm bir ölüm yıl dönemi gününde onunla ilgili.
Bir emekçi dostu olarak sanatçı Tarık Ağabey!
Tarık Akan asker bir ailenin çocuğuydu. Oldukça varlıklı sayabileceğimiz biriydi desek yalan olmaz… Buna rağmen işçi ve emekçilerle ilişkisini sürdürmüş toplumcu bir kişilikle dikkat toplamıştı. Onu her zaman her yerde emekçilerin yanında görmek mümkündü. Hem de öylesine tutarlı ki emek düşmanı ya da sözüm ona emek yanlısı slogancı politik amigolar da pek laf edemediler ona yani…
Bir bakarsın sinemacılarla ve yediden yetmişe tüm emekçilerle 1 Mayıs’ta!
Bir bakarsın filmde emek sermaye mücadelesini işlemekteydi özenle, akılla, abartısız. Kimi zaman Doğu’nun feodal yapısında kimi örnekleriyle beyaz perdede. Kiminde naçar Pervari köylüklerinde…
Bir bakarsın Manisa Soma’da yitip giden canların cenazesinde 3S (üç S) mücadelesinde… ‘Üç S’ yani Sermaye, Sarı sendika ve Siyaset üçgeninde madencinin yanında durarak yaşam hakkını savunmuş eylemci kişiliğiyle ezilenlerin sesi olmuş gerçek bir aydın, gerçek bir sanatçı …
El alem kravatlı takım elbiseli garibime tekme tokat sallarken O garibanın yanında…
Kimi zaman hukuk mücadelesinde mahkeme kapılarında… Kimi zaman Atatürkçü kişiliğiyle bağımsız demokratik Türkiye için mitingde …
 
Bir sanatçı olarak Tarık Akan
Tarık ağabey bir sinemacı.  Sinemanın her yerinde bir bakıma.
Sinemadaki öyküsünü üç bölüme ayırmak mümkün diyorlar.
İlk yıllar 1970-1976 tanınma, başarılı jön ve salon filmleri şöhret oluş…
1977-1989 tarz değişimi politik sinema…
1990- 2016 televizyona dizi toplumcu mücadelede ön alış…
Önceleri salon filmlerinin yakışıklısı. Bir süre Hababam Sınıfı’nda yakışıklı Ferit… Gel zaman git zaman Tarık Akan yine sinemada ama bu sefer toplumcu kişilik ve temanın hâkim olduğu filmlerle. Maden ve Sürü’yle beyaz perdede farklı örnek ve kimliklerle bir başka Tarık Akan…
O Maden filmi Fahrettin Cüreklibatur’la o nasıl bir direniş o nasıl bir anlatış, o nasıl bir güzellik o ne güzel mesajlarla yüklü o güzelim film! Sinemada yeni toplumcuğun ilk habercisi sanki…
Ya Sürü! Bir küçük ilçe salon her seferinde tıklım tıklım… Filmin gösterildiği sinemada kızlı erkekli gençlerin nöbet tutuşu dün gibi… Film büyük yankı uyandırmış ve Yeşilçam'ın en iyi filmleri arasına girmeyi başarmıştı. Daha çok şey söylenebilir ancak yer ve zaman sorunu diyelim…
 
Bir eğitimci olarak Tarık Akan
Tarık Akan’ın eğitime ilgisi Taş Okulu kurma macerası aslında yetmişli yılların sonlarından itibaren topluma bakış açısının değişimiyle de yakından ilgili olduğu ifade edilir… Hababam Sınıfı serisinin değişik örnekleri ardından Derman, Pehlivan, Maden ve Sürü filmleriyle birlikte Tarık Ağabey’in toplumcu ve muhalif duruşunun geliştiği açık. Bu noktada var olan eğitim sisteminin yetersiz ve içerik olarak barok olduğu görüşüne dayalı olarak bir arayış içinde olduğu söylenebilir.
Peki Tarık Akan’ın eğitim anlayışı nasıldı ve eğitimle ilgili düşünceleri nelerdir?
Bu soruya Akan’ın açtığı Özel Taş İlköğretim Okulları yöneticisi Akdoğan (2018) ve Yıldız (2016)’dan yararlanarak aktaralım.
Sistem düşünen sorgulayan birey yetiştirmemektedir. Ancak Akan’a göre okul aklı ve bilimi temel almalıdır. Okul, laik demokratik ve Atatürkçü nitelikleri amaçlamalıdır. Çağdaş uygarlık ulaşılması gerekendir. Soru soran, sorgulayan, nesnel düşünen birey yetişmek bugünler ve yarınlar için bir gereksinimdir.
 
Eğitim barışı, sevgiyi ve birlikteliği öğretmelidir. Tarık Ağabey, karanlık çıkar odaklarının fidanları yaş iken eğip, kendi robotları haline getirmelerini istememektedir. Gönlü buna asla razı değildir. Çocukların bir ağaç gibi tek ve hür ve bir orman gibi kardeşçe yaşamasını amaçlayan okullar inşa edilmeli hayata geçirilmelidir.
 
Eğitim; el kol ve düşünce birlikteliğiyle iş yapan insan yetiştirmelidir. Sadece okumak kalem efendisi olmak eksik bir yetiştirmedir. Sadece onarmak, tamir etmek de yetmez. Bilmek ile yapmak eşgüdümüyle daha iyi işler başarılır. Bu nedenle okul uygulamalı dersler ile iş içinde üretim amaçlı olmalıdır. Bu noktada Akan mezuniyet törenlerinde iyi eğitime örnek olarak Köy Enstitülerini gösterdiğine hep şahit olunmuş. Onun ayrıca yaparak yaşayarak öğrenmeyi önemsemiş olduğu görülmektedir.
 
Köy Enstitüleri örnek okul modelidirler. Okullar farklı beceriler kazandıran kurumlar olmalıdır. Okullarda sanat eğitimine önem vermeli ve sanat salt sanat için yapılmamalıdır. Bu noktada Akan’ın köy enstitülerinin günümüz modeline yönelik içtenlikli bir tavrı olduğu görülmekte. Bu bağlamda Enstitüleri müzikten resme, tarihten matematiğe, spordan fen bilgisine, birbirinin içine geçmiş disiplinler üstü eğitim yaklaşımının iyi bir örneği olarak anmakta. Yıllar geçtikçe, okul daha bir kimlik kazandıkça ve yeni eğitim modelleri üzerinde duruldukça Taş Okulun yapılanmasını da bir nevi Köy Enstitüleri modeli olarak görmekteydi.
*                            *                          *
Bizden soracak olursan Tarık Ağabey kimi zaman aynı hamam aynı tas gibi! İyi işler de yapıyoruz ancak kimi işlerimiz epeyce kesat. Ayrıca çok şey iyice kirlendi gibi…
Yarın daha çok çalışmamız, yarın daha çok akılcı olmamız, yarın daha çok cesur olmamız gün gibi aşikâr!
Bence Tarık Ağabey! Çok ama çok akılcı çok ama çok birlikte olmak gerek!
Şu bu demeden ortak güzel yarınlar için ulusal, demokratik, laik, üretken bir Türkiye birlikteliği.
Tarık Ağabey! Özleyenlerin, ananların o kadar çok ki anlatamam…
Tarık Ağabey bugünlük bu kadar. Bir dahakine kekemelik öyküsünü de anlatacağım. Söz bir dahakine daha iyi yazacağım…
Işıklar içinde olasın. Rahmet saygı ve özlemle…
Son söz
Tarık Akan’ı veya başkaları her kim olursa olsun sevmeyebilirsiniz, görüşlerini benimsemeyebilirsiniz. Eleştirebilirsiniz. Ancak saygısızlık yapma hakkınız yoktur. İnsanlık bunu gerektirir. Bu böyle biline…
 
 
KAYNAKÇA
Akdoğan, A. (2018). Tarık Akan ve Eğitim. Erişim Adresi:  http://politeknik.de/p7107/
Yıldız, N. (2016). Tarık Akan’ın temel eğitime katkısı özel sektöre örnek olsa. http://qolumnist.com/tr/2016/09/20/tarik-akanin-temel-egitime-katkisi-ozel-sektore-ornek-olsa/