Server (Sunucu)

Donanımsal olarak sunucuların, sorunsuz çalışmak üzere inşaa edilmiş, güvenilir, çoklu kullanıcıya hizmet edebilen bilgisayar sistemleri olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin, anadolugazetesi.net’in bulunduğu bilgisayar sistemi bir sunucudur ve bu bilgiler Internet aracılığı ile siteyi ziyaret edenlere dağıtılır. Bilgisayar sunucularının yanında, yazılım sunucuları da mevcuttur. Örneğin, MySQL Server bir veritabanı sunucu yazılımıdır ve bunu bir sunucuya yüklediğimizde bu sunucuya genellikle database server yani veritabanı sunucusu deriz.

Şimdi biraz geçmişe bakalım;

Aslında sunucu deyince geçmiş dönemlerde akıllara ilk olarak Mainframe'ler gelirdi. Mainframe, mini-bilgisayarların (yani günümüz masaüstü bilgisayarlarının) bağlandığı çok geniş bilgisayar sistemlerine verilen isimdir. Mainframe'i klasik bilgisayar sistemlerinden ayıran özelliği, kabaca, paralel olarak işleyen ‘bilgisayarcıklardan’ oluşmasıdır. Örneğin, Mainframe'e has olan I/O kanalına takılacak her kontrolcü, kendisine ait disk, ethernet kartı ve belleği kontrol edip, her kontrolcü farklı bir işletim sistemi çalıştırabilmektedir. Mainframe'i esas güçlü kılan özelliği de budur. Mainframe'lerin eski yazılımlarla uyumlu olabilmesi, herhangi bir aksaklıkta hemen paralel sistemin devreye girerek hata oluşmasını engellemesi ve sistem çalışırken bile donanımları takıp çıkartabilme özelliği, sistem kaynaklarını paylaşabilen birbirinden tamamen izole şekilde çalışabilen sanal bölümleri, onun esas özelliklerini oluşturmaktadır.

Günümüzdeki sunucu çeşitleri

Her ne kadar günümüzde çok sık kullanılan sunucular, masaüstü sistemlerimize benzer olsa da, ayrıldıkları veya özelleştikleri bazı noktalar vardır:

1-    Performans: Çoklu kullanıcıya hizmet edeceğinden, çoklu işlemci desteği, hızlı bir disk sistemi, fazla bellek miktarı barındırma.

2-    Ölçeklenebilirlik: Kullanılan sunucunun ihtiyaçlara göre ne kadar güncelleştirilebileceği. Örneğin, artan yüke karşılık işlemci sayısını veya hızını artırabiliyor muyuz? Bellek miktarı ne kadar artıyor?

3-    Güvenirlik ve Devamlılık: Kullanılan donanımlar yedekli mi? Arıza çıktığında yedeği otomatik olarak devreye girip sorunsuz bir şekilde çalışmaya devam edilebiliyor mu?

Sunucuların kullanıldığı tek bir alan olmadığı için, farklı amaçlar için farklı donanımlarda ve özelliklerde sunucular bulmak mümkün. Örneğin, bir işletmede kullanılan sunucunun 40-50 bilgisayara hizmet edeceğini varsayalım. Bu sunucu için öncelikli hedef %100 ulaşılabilirlik değil, sonuçta mesai bitince tüm sistemler gibi sunucu da kapatılıyor. Bu sistem için önemli olan, bilgi bütünlüğü. Bir web sunucusu için esas öncelik, %100 ulaşılabilirlik ve bilgi bütünlüğü. Günümüzde yüksek ulaşılabilirlik oranına ihtiyaç duyan datacenter'lar için, KOBİ'ler için, işlem gücünün maksimumda olması gereken işletmeler için farklı özelliklerde sunucular da bulunmaktadır.

1.     Rack Mounted Server: Aslında günümüzde bir çok sunucu bu yapıdadır. Bu sunucuların esas amacı, az yer kaplaması ve özel bilgisayar raflarına yerleştirilebilmeleridir. Kullanım amacına göre bu sistemler özelleştirilebiliyor. Yazının başlarında da ifade ettiğim gibi bu tarz sunucular 1U, 2U, 4U, 5U gibi ifadelerle çeşitlendirilir. 1U ifadesi, unit, yani bir raf yüksekliğinde, yani 1.75 inç yüksekliğinde demek. 2U ise 3.5 inç yüksekliğinde demek. 1U veya 2U kasalara kurulan sunucular genellikle genişletilebilirlik açısından sınırlı oluyor. Bir bilgisayar rafında (fullrack) 42 birim (U) bulunduğunu da hatırlatalım. Bir çok organizasyon, yer sıkıntısının olduğu noktada bu raf sunucularını (rack server) kullanıyor. 1U kasa içerisine monte edilecek bir sistem aslına bakarsanız küçük ve orta ölçekli bir işletmenin ihtiyacını rahatlıkla karşılayabilecek özellikte olabiliyor. Raf tipi sunucuların genellikle datacenter'larda kullanıldığını görüyoruz. Zira ufak bir odada yaklaşık 378 adet 1U sunucu barındırılabilir!

2.      Blade Servers (Blade Sunucular) : 1U tipindeki bilgisayarlara benzer, hatta daha ufak yapıdaki kasaya sahip anakart, işlemci ve bellekten oluşan bir sistemdir. Ufak yapıda olmasının getirdiği avantaj, bu blade sunucularının yerleştirildiği blade sunucu kasasının olması ve takıp/çıkartma işleminin sistem çalışırken bile yapılabilmesidir. Blade sunucular, yüksek ve sorunsuz çalışma süresinin hedeflendiği noktalarda kullanılmaktadır. Herhangi bir arızada sistem sağlam kasalarla çalışmaya devam ediyor ve bozuk olan donanımı yenisiyle sistem çalışırken değiştirebiliyorsunuz. Bağlantı ve kablolama karmaşıklığı da bu sistemlerde en aza indirgeniyor.

3.     Standart Sunucular: Özellikleri ihtiyaca göre değişiklik gösterebilir ve küçük/orta/büyük ölçekli şirketler çok sık bir şekilde bu tip sunucular kullanılmaktadırlar. Örneğin bir veritabanı sunucusu veya dosya sunucusu da bu sistemlerden oluşabilir. Bu sistemlerin avantajı, ihtiyaç duyulan miktarda disk kapasitesi artırımı ve bol miktarda disk yuvasına sahip olmalarıdır.

VPS Server

Dilerseniz VPS server’lardan da kısaca bahsedip bu haftaki köşemizi noktalayalım.