Kaderden kaçılmaz

Bu hafta yazıma Yunan tragedyasının önemli yazarlarından Sophokles’in Kral Oidipus adlı oyunuyla devam ediyorum.  Oyun ilk olarak MÖ 428 yılında sahnelenmiştir. İlk defa 1943 yılında Devlet Konservatuarı’nın hazırladığı temsil bayramında, Ankara Halkevi sahnesinde oynanmıştır. İçerisinde çok fazla isim bulunmamasından kaynaklı okuması zor bir oyun değildir. Sayfa sayısı da az olduğu için bir saatte okuyup bitirilebilir. Gelin biraz içeriğinden bahsedelim; Oyun, tanrılar tarafından korumasız bırakılan Thebai ‘de geçiyor. Bu topraklar verimsiz, hatta o kadar verimsiz ki kadınlar dahi çocuk doğuramıyorlar. Bunun üzerine Kral Oidipus’un karşısına çıkan rahip ve halktan birkaç kişi dertlerine çare bulmasını isterler. Oidipus ise tüm bu olanların kendisinden önceki Kral Laios’u öldüren kişinin laneti yüzünden olduğunu ve onu Thebai’den kovmadıkça bu lanetin kalkmayacağını söyler.  Thebai’yi kurtarmanın peşine düşen Oidipus öyle şeyler öğrenir ki oyunun sonunda duyduklarına inanamaz ve kendi elleriyle gözlerini oyar. Kızlarını ve ülkesini Kreon’a emanet edip ülkeyi terk eder. Kader olgusu yunan yaşamında hiç ortadan kalkmamış ama oyunun yazıldığı dönemde çok fazla vurgulanmıştır. Oyunun ana teması insanın yazıgısından kolayca kaçamayacak ve kaderinin pamuk ipliğine bağlı olmasıdır. Yazgı kader tarafından belirlenmiştir. İnsani olmanın karşısında tanrısal iradenin yüceltilmesini ele almıştır Sophokles.

ÖZETLE

Ana teması ise kader ve alınyazısıdır. Kaderden sürekli kaçan talihsiz Oidipus en sonunda yine kaderine yakalanır.  Oidipus’un iyi biriyken aslında lanetli biri olduğunun anlaşılması yani Oidipus’ taki tersine dönme demokraside beklenenin tersine dönmesine örnek diyebiliriz. Para ile beraber demokrasiyi savunanlar sonra demokrasinin altını oyanlara dönüşmüştür oyunda. Oidipus başta mutlu huzurludur. Ancak daha sonra bunların yerini rezillik, huzursuzluk ve kör olması gibi olaylar alacaktır. Annesi ile evlenmesi babasının öldürülmesi tanrı yasasına ihanet etmesi oyunun çatışma noktalarıdır. Gerçeği ve ben kimim? Sorusunu sonuna kadar ve ne pahasına olursa olsun öğrenmeyi göze alan Oidipus, gerçeğin arayıcısı olarak sonunda kötülüğün nedeninin kendisinde yattığını öğrenir.