İstikbal göklerdedir

“İstikbal göklerdedir” demiş ya, Atatürk. İşte istikbalin gerçekten göklerde olduğunu ispat edercesine, son yıllarda göklerde önemli bir teknolojik gelişmeye tanıklık ediyoruz.  Çok yakın geçmişte hiç bilmediğimiz bir araç göklerde boy gösteriyor ve hayatın birçok alanında kullanılıyor. Bu araç drone denilen, Türkçe sözcük karşılığı aslında erkek arı olan, uzaktan kumanda edilebilen insansız hava araçları. Başlangıçta ağırlıklı olarak askeri amaçlı kullanılmaya başlayan bu araçlar, günümüzde giderek yaygınlaştı ve artık habercilikten, ürün teslimine, tarıma ve afet yönetimine kadar pek çok alanda yaygın olarak kullanılmaya başlamış durumda.
 
Günümüzde de en çok askeri amaçlarla kullanılsalar da, dronelar aslında Nikola Tesla’nın bugünkü drone teknolojisinin temellerini oluşturan teleotomasyon diye tanımladığı ve 1898’de aldığı sivil kullanım amaçlı insansız hava aracı fikrine dayanıyor. İrili ufaklı bir çok tipi olan dronelar yakın bir gelecekte hava trafiğinin önemli kısmını oluşturacak gibi gözüküyor. Bu anlamda havayolu taşımacılığı ile ilgili de başarılı çalışmalar sürdürülüyor. Geçen yıl BAE Systems’ın yolcusuz da olsa pilotsuz gerçekleştirdiği uçuşlar, bu gelişmeleri cesaretlendiriyor. Diğer yandan dünyanın en önemli internet satış kanallarından biri olan Amazon.com ürün teslimatlarını dronelarla yapmaya hazırlanıyor. UPS ve DHL gibi lojistik firmaları da kargo teslimatı konusunda gelişmeleri yakından takip ediyor ve teşvik ediyor. Hatta bu firmalar kargolarını dronelarla teslim etmeye başlamış durumdalar.
 
Dronelar günümüzde afetler sonrası hasar tespit çalışmaları, yangın söndürme faaliyetleri, tarımsal üretim ve planlama, afet yönetimi, sinema televizyon, toplumsal olayları takip etme, savunma, askeri amaçlar, doğal yaşamı gözetleme vb. birçok çalışmada kullanılıyor. Şu anda dünyanın farklı yerlerinde günün herhangi bir zamanı, eş zamanlı olarak farklı amaçlarla kullanılan yaklaşık 5000 civarında dronenun uçuş yaptığı düşünülüyor. Bu sayının bu yıl içinde dört katına çıkması ve aynı anda yirmi bin dronenun dünyanın üzerinde dolaşacağı düşünülüyor. Bu hızlı gelişme gerçekten de  istikbalin göklerde olduğunu kanıtlar gibi.
 
Geçtiğimiz günlerde bu teknolojinin insani amaçlarla kullanılmasına ilişkin çok başarılı bir uygulamaya rastladım. Bu uygulama karayolu ağının çok yetersiz olduğu Tanzanya’da hastanelerdeki kan ihtiyacının karşılanması için 290 km. menzile sahip droneların kullanılmasını amaçlıyor. Yetersiz karayolu ağı nedeniyle kan transferinde zorlukların olduğu ve gecikmelerin yaşandığı ülkede uzun menzilli ve oldukça gelişmiş bir sisteme sahip droneların kullanılması düşünülüyor. Ulaşım ağının iyi olmaması nedeniyle kan transferinin çok uzun sürmesi sorununun üstesinden gelebilmek için dronelar kan teslimat noktasına 5 metre kalacak şekilde alçalacak, kan içeren paketi bir paraşütle bırakacak ve teslimat sonrası merkeze geri dönecek. Gidecekleri yere tamamen otomatik olarak gidip gelen bu insansız hava araçları yaklaşık 150 metre yükseklikten uçacak ve normal hava taşımacılığı için bir tehdit oluşturmayacak. Bu proje sayesinde ortalama 110 dakikada ulaşılabilecek bir yere 19 dakikada malzeme götürülmesi mümkün olacak ve bu da acil kan ihtiyacı durumlarında hayat kurtarıcı olacak. Tanzanya'da bu droneların en çok doğumlarda gereken malzeme gereksinimleri için kullanılması bekleniyor. Hızlı şekilde ihtiyaç duyulan kanın ulaştırılmasıyla kurtarılacak hayatlar bir yana, Tanzanya Hükümeti sadece bir drone kullanımıyla yılda ellibin doların üzerinde tasarruf edileceğini tahmin ediyor.
 
Her zaman dediğim gibi teknoloji fark yaratır; doğru kullanılırsa...