Hey İstanbul, parlıyorsun

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), sosyal medya platformu Instagram üzerinden  geçen hafta İstanbul’un uzaydan çekilmiş bir gece fotoğrafını paylaştı. “Hey İstanbul, parlıyorsun!  İstanbul Boğazı ve Haliç'in ikiye ayırdığı Türkiye’nin bir şehrinin gece ışıklarına bakın!" denilen paylaşımda, karenin 10 Mayıs 2021'de Uluslararası Uzay İstasyonu'ndan (ISS) Karadeniz'in 263 mil yukarısındaki yörüngedeyken çekildiği bilgisi de verildi.
 
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu gururla karşılık vererek paylaşımında, "Hey NASA, bu gece bize İstanbul'un uzaydan da harika göründüğünü hatırlattığın için teşekkürler!" ifadelerine yer verdi. Aynı fotoğraf ve bu not, farklı sosyal medya platformlarında belki yüzbinlerce kez, belki çok daha fazla paylaşıldı.
 
30 yılı aşkın zamandır coğrafi konum ve bilgi teknolojileriyle uğraşıyorum. Bunu bir peyzaj mimarı olarak, kendimi geliştirdiğim ekolojik planlama ve tasarım uzmanlık alanında gezegeni ve gezegeni oluşturan sistemleri anlamak ve böylece gezegen ve gezegeni oluşturan sistemlerle uyumlu tasarımlar ve planlamalar yapmak için kullanıyorum. NASA’nın paylaşımı bana, benim gibi bir peyzaj mimarı olan Jack Dangermond’un kurucusu olduğu dünyanın en önemli konum teknolojileri şirketi olan Environmental System Research Institute (Çevre Sistemleri Araştırma Enstitüsü -ESRI) tarafından son yıllarda kullanılan kampanya sloganını anımsattı:
 
“See what others can’t / Başkalarının göremediğini görün”
 
Bu kısa sloganın arka planında verilmek istenen mesaj, ESRI’nin size sunduğu konum teknolojileriyle “Başkalarının kaos gördüğü yerde, örüntüleri, bağlantıları, ilişkileri ve başkalarının göremediğini görün”, yani gezegeni, onu oluşturan sistemleri ve içinde olup bitenleri anlayın ve doğru kararlar alın mesajı.
 
Parıldayan İstanbul fotoğrafına dönersek, herkesin coşku ve gururla baktığı uzaydan çekilmiş İstanbul fotoğrafına ben kaygıyla baktım. Zaten, NASA’nın paylaşımında apaçık yazılmış, başka bir teknolojiye gerek kalmadan anlaşılacak bir mesaj vardı. Kimse görmedi, görmek istemedi, anlamadı ya da anlamak istemedi. “Bu @NASAAstronot görüntüleri sadece estetik amaçlı değildir. Onları bilim için de kullanıyoruz! Fotoğraflar, kentsel büyüme ve rezervuar inşaatı gibi insan kaynaklı değişikliklerden kasırga, sel ve volkanik patlamalar gibi doğal dinamik olaylara kadar gezegenin zaman içinde nasıl değiştiğini kaydediyor.”
 
Ben, fotoğrafa bakınca kentsel büyümeye bağlı büyük bir hızla tahrip olmuş doğal sistemleri ve doğal yaşamı ve artık yaşam kalitemizi artırmak için hizmet veren değil, tahrip ettiği doğal sistemler, çarpık kentleşmeye bağlı afet riskleri ve yarattığı çevre sorunlarıyla yaşamlarımızı tehdit altına alan bir kenti gördüm. Kentleri bu kadar çok büyütmemiz gerektiğini bir kez daha anladım.



2005 yılında National Geographic - Türkiye Dergisinin çöllerle ilgili bir haberinde, National Geographic dergisinde çalışmaları yer alan bir fotoğrafçı olan George Steinmetz tarafından çekilmiş bir deve illüzyonu fotoğrafı kullanıldı. Steinmetz, bu deve illüzyonu fotoğrafını çekerken havadan bir perspektif elde etmek için motorlu bir yamaç paraşütü kullanmış. Fotoğrafta ilk bakışta çoğu kişi açık renkli çölün ortasında yürüyen koyu renkli develeri görüyor. Oysa ki gördükleriniz, tam tepeden ince bir kesit halinde sadece sırtları, uzun boyunları ve kafaları gözüken açık renkli develerin uzayan kara gölgeleri…
 
Hey İstanbul, silkelen ve kendine gel… Uzayan kara gölgeleri değil, develeri gör…
 
------------------

Mimaride ekolojik düşünme ve ekolojik yerleşimler oluşturma yaklaşımları, sıklıkla ifade ettiğim gibi, yeni değil, endüstri devrimi sonrası özellikle 20. yüzyıl boyunca giderek uzaklaştığımız, 21. yüzyılda artan çevre sorunları nedeniyle yeniden keşfetmeye çalıştığımız yaklaşımlar. Aslında bugün dünyayı kurtaracak ekolojik çözümler olarak yaygınlaştırmaya çalıştığımız pek çok çözüm geleneksel mimaride var. Bu konuyla ilgili olarak Eskişehir Teknik Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi ve Doğu Akdeniz Üniversitesi Mimarlık Fakültesi olarak “Geleneksel Mimaride Sürdürülebilirlik” konusunda çeşitli ortak etkinlikler ve bilimsel çalışmalar yapmaya karar verdik. Bu konudaki ilk çalışmamız Uluslararası katılımlı bir konferans olacak. Katkı vermek isteyenleri bekleriz.
 
Herkese iyi haftalar