Gün gelir devran döner

Bu hafta yazıma sizler için Anton Pavloviç Çehov’un 1903 yılında yazdığı ve ilk kez 17 Ocak 1904 yılında Moskova Sanat Tiyatrosu’nda Constantin Stanislavski yönetmenliğinde sergilenen Vişne Bahçesi oyununu ele alacağım. Öncelikle oyun okumanın, roman okumaya nazaran biraz daha zor olduğunu söyleyebilirim. Özellikle “Vişne Bahçesi” gibi yabancı bir eser ise zor rus isimlerini aklınızda tutumak ya da kafanızda canlandırmak için biraz çaba sarf etmeniz gerekecek. Kişilerin söylemlerini zihininizde role çevirmeniz gerekecek. Çehov oyunlarında kişilerin tutarsız söylemlerinden dolayı bu bir tık daha zor olacaktır. Çünkü Çehov dönem koşullarından dolayı yozlaşan insan ilişkilerini tutarsız söylemlerle anlatmaktadır. Biraz da oyunun içeriğinden bahsedelim.

SOYLU İLE KÖYLÜ YER DEĞİŞTİRİR

Vişne Bahçesi, zamanında gülüp eğlenilen, çocukluk anılarıyla dolu, soylu bir ailenin çiftliğinde bir bahçedir. Bu soylu ailenin son fertleri tüm serveti tüketmiş. Ellerinde tek kalan şey olan çiftlikleri de borçlardan dolayı satılmak zorundadır, vişne bahçeleriyle birlikte.... Bu soylu aile zor günlerinde çalışanların paralarını dahi ödeyemeselerde abartılı partiler vermekten geri kalmazlar. Sürekli geçmişteki varlıklı günlerini düşünüp üzülürler ama o eski günlere dönmek için hiç bir çaba sarf etmezler. Bir gün bu soylu aile köylü diye aşağıladıkları, bir zamanlar çiftliğin çalışanları olan insanlara çiftliklerini satmak zorunda kalırlar. Yeni çitflik sahipleri vişne ağaçlarını kesip topraklarını kiraya vermeyi düşünürken, çiftliklerinden ve bahçelerinden ayrılan bir zamanların soylu ailesini bambaşka bir hayat beklemektedir. Oyunun adınında Vişne Bahçesi olması tesadüf değildir. Vişne mayhoşluğuna rağmen çekici bir meyvedir. Çehov burada okuyucuyada mesaj vermek istemiştir.

ÖZETLE

Çehov yazdığı son oyunu olan Vişne Bahçesinde döneminin Çarlık Rusya’sının sosyo-ekonomik değişimini ortaya koymuştur. Köleliğin yeni kalktığı dönemde yaşanılan büyük “değişim” sürecini sorulayan Çehov, oyununda büyük ölçüde bu “değişime” değinmiştir. Oyunu okurken bir zamanlar hor görülen köylülerin çiftliği satın aldığına sevinsek mi, yoksa soylu ailenin düştüğü duruma üzülsek mi bilemedim... Fakat Vişne bahçeleri ... Onların kesilmesine eminim her okuyucu üzülecektir.... Tiyatroda izleyeme fırsatı yakalayamayanlar için Çehov’u tanımak için harika bir öneri.