e-Devlet şifresi ile elektronik seçim nasıl bir şey, yurtdışında hangi ülkeler uyguluyor, Türkiye için durum nedir?
Yakın tarihte kabul edilen ve internet üzerinden yapılan ilk elektronik seçim 2007 yılına dayanıyor. Şimdilerde ise örneğin Estonya’da halk, mobil cihazları üzerinden bile diledikleri konumdan oylamaya katılabiliyorlar.
Elektronik oylama, insanların oylarını diledikleri konumdan ya da devletin belirlediği konumlardan yapmasına göre ikiye ayrılır. Teknik olarak her elektronik oylama internet üzerinden gerçekleşmek zorunda değildir, barkod ya da benzeri teknolojilerin günümüzde kullandığımız mühür ve oy pusulasının yerini alması işlemi de elektronik oylamaya girer. Yani internetten yapılan elektronik oylama, genel anlamda elektronik oylamanın bir alt kümesidir.
Elektronik ortamda seçim yapan ülkeler
Bugüne kadar elektronik oylamayı tercih eden ülkelerin sayısı oldukça fazla. Örnek vermek gerekirse Birleşik Krallık, Hollanda, İtalya, Brezilya, Kanada, Estonya, Avustralya, ABD ve Fransa. Bu ülkelerin yanısıra Avrupa Birliği’nin de elektronik seçimle alakalı çok ciddi çalışmaları olduğunu bilmenizi isterim.
14 gün sonra Türkiye’de milyonlarca insan oy vermek için sandık başına gidecek. Sandıklarda hatalı oy konusunda tüm partiler ve Yüksek Seçim Kurulu uyarılar yayınlıyor. Dünyada elektronik seçim konusunda 20'den fazla ülke ilk denemelerini yaptı. Yerel seçimleri internet üzerinden yapan ilk ülke Estonya oldu. İnterneti anayasal hak olarak kabul eden ülkelerden biri olan Estonya, 2005 yılında yerel seçimler konusunda da öncü oldu. Elektronik seçimleri pek çok Avrupa ülkesi ve Amerika öncelikle küçük ve bölgesel seçimlerde deniyor. Elektronik seçimler mobil telefonlar üzerinden de yapılabiliyor.
Kararınızı değiştirebilme imkanı
Elektronik oylama yöntemini ilk kullanan ülke Estonya’da baskı altında kalarak oy kullanabilecek olan vatandaşlar için daha sonra sandık başına giderek kullandığı oyu iptal edip başka bir siyasi partiye oyunu verme imkanı da sunuluyor.
Mucitlerimiz devrede
Ankaralı Atosis Araç Takip ve İletişim Sistemleri, elektronik sandık geliştirdi. Firmanın Genel Müdürü Atila Yumuşak, her seçim sonrası oluşan şaibelerin kendilerini böyle bir sistem geliştirmeye yönlendirdiğini belirtti. Elektronik sandığı, konum belirleme servisleri GPS ve GPRS kullanarak geliştirdiklerini belirten Yumuşak: "Sim kart ve uydudan takip sistemine de sahip olan sistemimizle sandıkların izlediği güzergahı, gittiği yeri, kaçta açıldığını takip etmek mümkün. Oyların güvenliği için de merkezden gönderilen şifreyle seçim sandığının gideceği yeri izlemeyi sağlıyor. Elektronik sandıkta görevliye de cep telefonuyla anlık şifre gönderilerek sandık açtırılıyor. Verilen oy sayısı merkezi sunuculardan izlenebiliyor. Elektronik kilit bile var." dedi.
Elektronik seçim için altyapımız mevcut
Türkiye Bilişim Derneği (TBD) Başkanı Turhan Menteş, Türkiye'de seçimlerin internet ya da elektronik ortamda yapılabilmesinin altyapısının hazır olduğunu belirterek, "Uzaktan katılım günümüz teknoloji şartlarında yapılamayacak bir iş değil. Elektronik imzanın yaygınlaştırılmasıyla uzaktan oy kullanabilir durumdayız. Ama bunun için Türkiye'de bilgisayar okurunun artması gerekir" dedi.
Bana sorsalar internet üzerinden gerçekleşecek yerel ya da genel seçim için artık pilot çalışmalar yapılmalı derim.
Çünkü ne trafoya kedi girdi, ne elektrikler kesildi, ne çuval çuval oylar çalındı derdi tasası olmadan tamamen şeffaf ve en doğru sonuçların alınacağını düşünüyorum.
Tek yapılması gereken elektronik oy kullanacaklar için e-devlet şifresi veya yalnızca seçimler için atanacak olan sanal kimlik ve yazılım.
Yetkililere duyurulur.