Başkan Ayşe Ünlüce: Tarihi Halkevi binasının yapımına başlıyoruz

Son 20 gündür İş Bankası’ndan 3-4 tane elektronik posta aldım. “Merkez Şubemiz yeni adresinde hizmet verecek”
Taşınmanın anlamı açıktı. Bölgedeki tüm binalar yıkılacaktı. Eskişehir’in merkezinde kentsel dönüşüm başlayacaktı.  Projeye göre Tarihi Halkevi binası yeniden yapılacaktı.
Vakit kaybetmeden Büyükşehir Belediye Başkanı Ayşe Ünlüce’nin yanına uğradım.
-Hayırlı olsun başkanım, sanırım Halkevi projesine başlıyoruz, banka taşınmış!



Gülümsedi… Başkan Ünlüce oldukça heyecanlı. Proje üzerinde neler yapılacağını anlattı:
-Biliyorsunuz  8 mahallede kentsel Dönüşüm uygulaması yapılacaktı. Yargı engeline takıldı. Bu nedenle Porsuk 1 ve Porsuk2 projelerini hazırladık. İş Bankası’nın bulunduğu bina tarihi Halkevi binasıydı. Türkiye’de yapılan 14 Halkevi binasından birisi…
Ancak bina parçalara bölünmüş ve satılmış.  Binanın mimarı ise Türkiye’nin tanıdığı bir isim İzzet Baysal…
Şaşırıyorum…
Ünlüce, şaşırdığımı fark edince açıklama yapıyor:
-Eskişehir hava Meydanı inşaatının koordinatörlüğünü yapıyormuş. Sonra istifa etmiş ve  1934 yılında Eskişehir Belediyesi'nde Fen İşleri şefi olarak görev yapmış. Binanın mimarisini de o görev yaptığı yıllarda çizmiş.
-Heyecan verici bu proje Eskişehir’in yılı olan 2026’ya yetişir mi?
Ünülce temkinli yanıt verdi:
-Önce yıkım işleri yapılacak. Daha sonra inşaat başlayacak. 2026’nın son aylarında bitmesini umuyorum.
-İçinde neler olacak?
-Cumhuriyetin ilk yıllarındaki Halkevi mantığı ile hareket edeceğiz.
-İş Bankası Büyükşehir Belediyesi’ne yardımcı oluyor mu?
-Halkevi binasının orjinaline uygun olarak yapacağız. Banka ile işbirliği halindeyiz. İmar planlarına göre binanın yüksekliği çok daha fazlaydı. İş Bankası bu haklarından feragat etti.
 

BİNAYI PARÇA PARÇA SATMIŞLAR

 
Ayşe Ünlüce, binanın tarihi hakkında da önemli bilgiler de veriyor:
-Eskişehir Halkevi ilk önce bugün Süleyman Çakır Lisesi’nin bulunduğu yerdeki bir binada faaliyete başlamış. Atatürk’ün emri ile de 1 Ocak 1936  tarihinde Eskişehir Belediyesi Fen işleri Şefi Mimar İzzet Baysal tarafından planı çizilen, konferans salonu, kütüphane ve dükkanlarıyla bir kompleks halindeki 250 kişilik yeni binasına taşınmış ve faaliyetlerini bu binada sürdürmüştür. Yapı Cumhuriyet sonrası ülkenin kalkınma hareketlerini destekleyecek şekilde modern mimari izlerini taşımaktadır.
-O tarihi binaya neden sahip çıkılmamış?
-Ali bey bina Özel İdare’ye ait. 1951 yılında Halkevini’nin kapatılmasından sonra  parça parça İş Bankası ve özel şahıslara satılmış. İş Bankası’nın bulunduğu bölüm tamamen yıkılarak yeni bir bina inşaa edilmiş.  Özel şahıslara satılan dükkan ve temsil salonu bölümünde de temsil salonunun yüksek tavanından faydalanarak bir kat daha oluşturulmuş. Bu bölümde de bazı dükkanlar  tamamen yıkılarak yeni binalar inşaa edilmiş.  Yapının aslı yeni malikleri müdahaleleri ile zaman içerisinde büyük ölçüde yok olmuştur. 2003 yılında Eskişehir Halkevi yapısı Mahkeme Kararına istinaden Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunca tescillendi.
 

GELİR GETİRİCİ BİRİMLER OLACAK

Büyükşehir Belediye Başkanı Ayşe Ünlüce, Porsuk-1 Kentsel Dönüşüm ve Gelişim projesi kapsamında binanın kültürel ve ticari fonksiyonlarını sürdürebilmek adına özgün Halkevi yapısının yeniden hayata geçirilmesini amaçladıklarını anlatıyor.
-Halkevi yapısının özgün projesine uygun olarak Rekonstrüksiyonun*  yapılması öngörüldüğü için Kültürel tesis alanı olarak planlandı.  Bununla birlikte 1/1000  ölçekli uygulama imar planlarında da yer aldı. “Halkevi binasının zemin katında  gelir getirici işlev olarak kültürel ve turistik ticaret işlevleri kitap satış birimi, galeri, kafe gibi bölümler yer alabilir. Halkevi binasının batı girişinde yer alan salon-mağaza olarak düzenlenmiş bölümlerinde banka kullanımı yer alabilir” hükmü getirilerek yapılaşmaya ilişkin kararlar detaylandırılmıştır.
-Belediye bünyesinde hayata geçirilecek çok amaçlı salonda neler olacak?
-Gençlere 7/24 ders çalışma imkanı sağlayacak olan sosyal kütüphane, çalışma odaları, eğitim salonları olarak hizmet verecek. Aynı zamanda etkinliklerin düzenlenmesine olanak sağlayacak şekilde amfi oturma düzeni de planlandı.
* Mimarlıkta bir yapının kalıntıları ve diğer belgeler yardımıyla eski şeklinin belirlenerek yeniden yapılması işlemi. Restorasyonla yakından ilintili bir kavramdır.
 

YIL YIL HALKEVİ TARİHİ

1936
- Atatürk'ün emriyle Mimar İzzet Baysal tarafından 250 kişilik çok amaçlı salonu ve dükkanları ile birlikte kültürel ve sosyal bir kompleks olarak tasarlanan Eskişehir Halkevi binası, uzun yıllar kentin konferans, gençlik ve halk toplantıları, sergi, temsil, gösteri ve eğitim faaliyetlerinin merkezi oldu.
1951
Ülke genelinde Halkevlerinin faaliyetlerinin sonlandırılması ile bina on parçaya bölünerek satıldı. Yapının aslı yeni maliklerinin müdahaleleri ile zaman içerisinde büyük ölçüde yok oldu.
2003
Eskişehir Halkevi yapısı Mahkeme Kararına istinaden Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunca tescillendi.
2019
Yapıyı da kapsayan alan Porsuk-1 Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilan edildi ve alana ilişkin hazırlanan kentsel dönüşüm ve gelişim projesi Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisince onaylandı. Proje, EKVKBK tarafından da uygun görüldü.
2020
Eskişehir Halkevi Binası Rekonstrüksiyon Mimari Avan Projesi hazırlandı.
2021
Porsuk-1 Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi kapsamında malikler ile görüşmeler gerçekleştirilerek uzlaşma aşaması “100 uzlaşma oranı” ile tamamlandı.
2022
İmar uygulamaları tamamlanarak tapu tescil işlemleri gerçekleştirildi.
2023
Eskişehir Halkevi Binası Rekonstrüksiyon Uygulama Projeleri hazırlandı.
2024
Halkevi Binası Rekonstrüksiyon Uygulama Projelerinin Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından uygun görülmesiyle, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ve İş Bankası işbirliği ile Halkevi yapısının orjinaline uygun şekilde yeniden hayata geçirilmesi planlanıyor.
 

YARIM ASIR ÖNCE HALKEVİ’NİN AÇILIŞINDA NELER YAZILDI!

 Eskişehir Halkevi Dergisi’nde “evimiz” başlığı ile verilen haberde şu görüşlere yer veriliyor:
 -Evimiz ülkü evi, fikir evi, kültür evidir. Oraya bir inanış ve bir sevgi ile kendilerini öz yurdun büyük varlığına bağışlamış olan şahsiyetler toplanır. Bu evin kapıları halka ve hakikate açıktır. Çok ince ve derin araştırmalar ve çalışmalarla kurulmuş olan Halkevi, Türk milletini medeni dünyada, en layık olduğu yere yükseltmek heyecanı ile açılmıştır. Her Türk vatandaşı, bu ılık ve temiz yuvada insani ve medeni tekamülünün malzemesini bulabilir. Çünkü Halkevi, içtimai, ilmi ve hayati bütün icapların sürüklediği yollarda yürüyen bir fikir varlığıdır.
Eskişehir Ticaret ve Sanayi Odası’nın çıkardığı Cumhuriyetin Onuncu yılı Bülteni’nde ise şu ifadeleri okuyoruz:
-Halkçılık prensipleri dahilinde memleketin bütün kuvvetlerini toplayan Halk evleri teşkilatı Cumhuriyetin, Cumhuriyet Halk fırkasının en mühim muvaffakiyetlerinden biridir. Nitekim Halkevleri kurulduğu günden beri daima terakki ve inkişaf sahasında yürümektedir. Memleketin alimleri, sanatkarları, edipleri, muharrirleri, tüccarları, sporcuları… Bütün ilim sanat ve iş sınıflarına dahil bulunanlar, bu teşkilatın çerçevesi içerisinde nurlu ve feyizli yollar almaktadır.