Prof. Dr. Cengiz Türe

Tüm Yazıları Diğer Yazarlar

Akıl içindeki akıl…

10 Haziran 2016 09:00

Günlük yaşantımızda çok sayıda kararlar alıyor ve onları uygulamaya koyuyoruz. Bazen basit, bazen de karmaşık konularla uğraşıyor ve onların üstesinden gelmeye çalışıyoruz.
Bu eylemlerimizi gerçekleştirirken bize rehberlik eden ise çoğunlukla aklımız oluyor.
Zaten kişiliklerimizin gelişmesinde aktör olan hemen herkes “aklını kullan evladım” diyerek bizlere yol gösterdiler, bugüne kadar…
Dünyada ve ülkemizde bu kadar aklını kullanan insan varken, yaşanan acılar ve olumsuzlukları görünce, kendime sormadan edemedim. Acaba yapacakları eylemlere karar verirken, insanlar için sadece akıl yeterli midir?
Yoksa Van Gogh’ un deyimiyle; daha çok kendi kendimize geliştirmeye mahkûm olduğumuz “aklın içindeki akıl” olan vicdana ihtiyacımız giderek artıyor mu? Neden vicdan kendi kendimize geliştirmeye mahkûm olduğumuz bir şey?
Çünkü, bir taraftan rol modellerimiz bizleri “aklını kullan” diyerek sürekli telkin ederlerken, diğer taraftan bizleri hep vicdanlarımızla baş başa bıraktılar…
Oysa daha çok aklımızı kullanmamızı bize tavsiye edenler, aslında iç huzuru veya iç sıkıntısı vererek kişiyi uyaran bir kavram olan vicdanın, akıl gibi, öğretilebilen ve geliştirilebilen bir yetenek olduğunu hiç düşünmüyorlar.
Tüm insanlar, akıllarının yanı sıra yüreklerinde bir iç muhakeme yetenekleriyle gelirler, dünyaya… Bunun adına da vicdan deniyor.
Akıl, geçmişte edinilen tecrübelerin, gelecekte kullanılabilme yeteneği ise, vicdanda bu aklı kullanırken başvuracağımız etik bir muhakeme yeteneğidir.
Dolayısıyla günümüz bilimi; insanda var olan her türlü yeteneğin, göreceli de olsa gelişebileceğini ortaya koymaktadır.
Eğer toplum, bireylerin akılları kadar vicdani yeteneklerini de geliştirmelerini yeteri kadar desteklerse, belki vicdanın aklın pusulası olması daha kolay sağlanabilir…
Sonuçta; vicdanı kaybeden akıl, insan olma özelliğini de yitiriyor…