2020 yazında eğitimle ilgili neleri konuştuk?

Malum bir derede iki kez yıkanılmaz misali bugünden yarına akıp gidiyoruz. Hayat akıp gidiyor her şey değişiyor. Peki bu arada neleri konuştuk! Eğitim alanında neler olmakta; neler nasıl değişmekte! Sen ben o demeden bu kafayla eğitimde nereye gidiyoruz soru ve kaygıları aklımızda…
 
Bu yaz bir parça salgın eğitimi nasıl etkiledi konusunu konuşuyoruz tartışıyoruz. Neleri ne kadar başardık konusu ayrı bir konu olmakla birlikte çıkaracağımız dersler var.
Birinci ders okulöncesinden yetişkin eğitimine kadar her kademe açık, uzak, online eğitim ve etkileşime açık olmak zorunda olduğunu öğrendik.
Uzaktan eğitimi küçümsemenin ne kadar kör bir bakış olduğunu anladık. Kitle iletişim ve bilişim teknolojisinden ne kadar az yararlandığımız gün ve gün daha çok açığa çıktı ve bizleri sarstı. Ayrıca uzaktan öğretimin yalnız başına çok şey olmadığını yüz yüze öğretimin hem sosyal yönü hem de ekonomik boyutuyla etkisini gördük.  Örgün eğitimin ülke, kent ve yöre ekonomisi ile sosyal yaşama katkısını öğrendik. Ayrıca pedagojik olarak tüm eleştirilerimize rağmen klasik örgün eğitimle bir hayli iş becerdiğimizi anladık…
 
Bu noktada, Cemaloğlu (2020) Hoca eğitim alanında teknoloji kullanmama kullanamama sorununa işaret etmekte. Cemaloğlu Hoca bu durumu yani uzaktan eğitim uygulamalarını öğrenip geliştirerek, entegre edemeyen eğitim sistemleri ve kurumlarını bekleyen sorunu dinozorlaşma sendromu olarak adlandırmakta. Buradan çıkan ders, açık öğretim ve online eğitim sistemlerine yeni anlayış ve vizyonla bakmamız bir gerekliliğidir. Dinozorlaşmanın olumsuz etkilerinden tez elden kurtulmanın yollarını bulmalıyız…
 
Bu yaz tartışılan konulardan biri de açık öğretim programlarında psikoloji olur mu olmaz mı konusuydu. Özellikle psikoloji ile ilgili sivil toplum örgütlerinin sosyal medya ve diğer iletişim yollarıyla açık öğretimle psikoloji programı olamaz itirazına tanık olduk. Yerinde akılcı, dayanışmacı tavırlarıyla açık ve uzak öğretimde psikoloji programlarının açılamayacağı tezini savunarak bu konuda başarılı oldular…
 
Yazın tartıştığımız bir başka konu da online sınavlardı. Bilindiği gibi salgın nedeniyle uzaktan öğretim kurumlarının sınavları online yapıldı. Salt uzaktan öğretim değil; örgün bölümlerde de sınavlarımızı uzaktan ödev veya klasik sorularla yapmaya çalıştık. Bu konuda eğitim kamuoyunda iki farklı görüş var denilebilir. Kimi eğitimciler bu durumun zorunluluktan yapılageldiğini belirterek şimdilik pek olumsuz görüş ifade etmemekteler. İkinci görüş ise bu tür sınavların güvenirlik, geçerlilik gibi kimi ölçme sorunları taşıdığını ifade etmekteler. Tüm öğretim kademelerinde örgün, açık ve uzaktan eğitim uygulamalarımızı bu sorun bağlamında da gözden geçirmek zorunda olduğumuz açık.
 
Bu konulardan kıssadan hisse çıkarımlarımız şu biçimde özetlenebilir.
* Uzaktan eğitim ıskalanamaz bir gerçekliktir. Ancak değişime direnenler karşı olanlar da var. Görünen o ki uzak ve klasik eğitim süreçlerinin sentezine doğru bir gidiş olacak gibi… Nitekim YÖK bu konuda genelgelerle üniversiteleri yönlendirmeye şimdiden başladı. Öğretmen yetiştirme programları örgün ile uzaktan eğitim sentezleri için şimdiden iyi çalışmalıdırlar. Biz akademisyenler ve öğretmenler bilişim sistemleri ile yeni iletişim olanaklarını eğitimde etkili, verimli ve işlevsel kullanımını tez elden daha da geliştirmeliyiz…
 
* Açık öğretimde yeni bölüm ya da programlar açarken özenle dikkat etmemiz gereken noktalar bulunmakta. Özellikle uygulama ağırlığı olan programlarına açık öğretim sistemlerinde yer verilmemesi bir ilke olarak yer alacağı görünmekte. Bununla birlikte Engin Ataç Hoca ve izleyen dönemlerde İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı’nın (İÖLP) açık öğretimde başarıyla uygulandığını da vurgulayalım.
* Bir başka nokta ise Türkiye’de açık ve uzaktan eğitimin amiral gemisi biz Anadolu Üniversitesi açık öğretimde yenileşmeyi gözden geçirmemiz gerekliliğidir. Nasıl bir yeni uzaktan eğitim sorusunu sormak, irdelemek ve araştırmak zorundayız. Eski rektörlerimiz Sürmeli, Aydın ve Gündoğan’la devam eden atılımları daha iyi bir noktaya nasıl taşıyabiliriz konusunu gözden geçirilmelidir… Daha nitelikli ve işlevsel bir çalışmaya gereksinim olduğu çok açık…
* Bu yaz; mesleki örgütlenmelerin yerinde, zamanında, akılcı ve bilimsel istemlerinin demokratik biçimde kamuoyu oluşturmada etkili olduklarını gördük. Psikoloji ile ilgili dernek ve diğer örgütlenmeleri bu açıdan kutlamak gerekir… Ayrıca bu başarıyı demokratikleşme adına da not etmek gerekir.
*                                   *                             *
Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sınavları ve eğitim sistemimiz
Geçen dönemde tartışılan bir başka konuda YKS sonuçlarıydı. Her alanda ortalamalar düşük özellikle fen ve matematik alanlarında daha da düşük…
Bu noktada çıkarımlarımız şunlar olabilir:
Adayların başarı durumu iyi olmamakla birlikte bunu salt politikleştirerek ele almak önemli bir eksiklik ve yanlışlıktır. Evet sorun kamu yönetiminin bir parçasıdır ve siyasi iktidar önemli ölçüde sorumludur. Ancak eğitim ve kamu yönetimi çok karmaşık bir süreç. Artık eğitimde çok geniş bir milli demokratik eğitim ittifakı gerekliliktir. Eski yeni; sağ sol veya şu bu demeden alabildiğince en geniş toplumsal kesimleri kucaklayan bir milli demokratik eğitim stratejisi oluşturmalıyız.
Eğitimin tüm kademeleri öğretim, yönetim, finans gibi her açıdan A’dan Z’ye irdelenmeli, araştırılmalı, tartışılmalı ve bir yeniden yapılanmaya tabi tutulmalıdır. Bu bağlamda şu önerilere dikkat çekilebilir.
* Disiplinli, katılımlı ve eğitilen olarak öğrenci ile toplumsal gereksinimleri merkeze alan bir sisteme ihtiyaç var. Öğretmenlik mesleği değerli kılan sosyal, ekonomik ve politik atılımlar da ayrıca dikkate alınmalıdır.
* Devamsızlık ve ölçme ve değerlendirme konu ve uygulamaları gözden geçirilerek bütünleme, sınıf ve ders tekrarı gibi öneriler tartışılmalıdır. Nitekim Ziya Selçuk Hoca bu konuda kimi adımlar atmıştı… Kanımca salgın dönemiyle ötelenen bu tartışmalar yeni dönemle birlikte gözden geçirilmelidir.
* Ortaöğretimde mesleki eğitimin nicel ve nitel gelişimi dikkate alınmalıdır. Meslek liselerinin alanlarına göre fakültelere pozitif ayrımcılık ve özel kontenjanla girişi konusu irdelenmelidir.
* Yaz ayları öğrencilerin fiziksel, kültürel ve psikomotor gelişimleri için kademeli olarak bir yarıyıl olarak sisteme entegre edilmesi önerisi tartışılmalıdır.
*                                   *                             *
Rektör atamaları ve üniversitelerde kadrolaşma
Bu yaz aylarında çokça konuşulan konulardan biri de rektör atamaları ve üniversitelerde kadrolaşma haberleriydi. Rektör atanması konusunda hemen politik olarak saflaşıyoruz. Üniversite özerkliği ve bağımsızlığı ilkeleri bağlamında şu noktalara dikkat çekmek gerekir. Üniversitenin her kademesi içten beslemeli olmalı ve rektörlerin kimi yetki ve sorumlulukları kurullara devredilmelidir. Her göreve seçilmenin ilke ve yeterlikleri belirlenmelidir. Yaygın bir görüşe göre Türkiye’de üniversiteler kapalı yapıdadır ve değişime dirençlidirler. Üniversiteler şeffaf, ilkeli, hesap verebilir ve yerinden yönetim odaklı olmaları bir gerekliliktir (Günay, 2019). Atamalara gelince, rektörlerin yetkileri çok ve güçlüler... Rektörlerin karar ve eylemlerine bu sistem içinde karşı olmak her yiğidin harcı değil. Vallahi Allah verdikçe veriyor şımarıklığına sapmamak için YÖK yasasında radikal değişime veya bir reforma ihtiyaç var. Yoksa işimiz gerçekten zor…
Şimdilik ne diyelim? Tanrı dürüst ve temiz kişilikli yöneticileri nasip etsin!
KAYNAKÇA
Cemaloğlu, N. (2020). Eğitimde Dinozorlaşmak. Erişim Adresi:  https://www.kamudanhaber.net/ egitimde-dinozorlasmak-makale,4007.html
Günay, D. (2019). Türkiye’nin üniversite sorunu trajik bir yolculuk. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.