Bor Sağlığa Zararlı Mı, Yoksa Vücudumuz İçin Gerekli Mi? İşte Uzmandan Gelen Yanıt!

Sembolü B ve atom numarası 5 olan kimyasal bir element olan bor, küçük miktarlarda gerekli olan ancak büyük dozlarda zararlı olan bir metaloiddir. Tarım, cam yapımı ve nükleer enerji gibi çeşitli endüstrilerde kullanılan boratlar olarak Dünya topraklarında yaygın olarak bulunur. Peki ya borun insan sağlığı üzerindeki etkileri? Tüketmek zararlı mı yoksa faydalı mı? Bu yazıda borun arkasındaki bilimi ve insan vücudu üzerindeki olası etkilerini inceleyeceğiz.

Bor Nedir?

Bor ilk kez 1808 yılında Fransız kimyager Joseph Louis Gay-Lussac ve İngiliz kimyager Sir Humphry Davy tarafından keşfedilmiştir. Saf element formunda değil, yer kabuğunda doğal olarak oluşan mineraller olan boratlar halinde bulunur.

Borun, fiberglas, seramik ve deterjanlarda katkı maddesi olarak kullanılması da dahil olmak üzere çeşitli endüstriyel kullanımları vardır. Yüksek sıcaklıklara dayanabilmesi ve termal şoklara dayanabilmesi nedeniyle laboratuvar ekipmanlarında yaygın olarak kullanılan borosilikat camın üretiminde de kullanılmaktadır.

Tarımda Bor

Bor, bitkiler için gerekli bir besin maddesidir ve eksikliği, bitkilerde büyümenin ve verimin azalmasına neden olabilir. Tarımda yaygın olarak gübre olarak kullanılır ve toprak kalitesini ve bitki sağlığını iyileştirdiği gösterilmiştir. Ancak tarımsal uygulamalarda borun aşırı kullanımı toprak ve su kirliliğine yol açabilmektedir. Bor yeraltı sularına karışarak sudaki yaşama zarar verebilir.

Bor'un İnsan Vücudu Üzerindeki Etkileri

Borun küçük dozlarda insan vücudu için faydalı olduğuna inanılmaktadır. Kemik yoğunluğunu, beyin fonksiyonunu ve hormon seviyelerini iyileştirdiği gösterilmiştir. Çalışmalar ayrıca borun vücuttaki inflamasyonu ve oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olabileceğini, bunun da kalp hastalığı ve kanser gibi kronik hastalıklara yol açabileceğini öne sürdü. Ancak aşırı bor tüketimi sağlığınıza zarar verebilir. Yüksek dozda bor bulantı, kusma ve ishale neden olabilir. Ciddi vakalarda bor toksisitesi böbrek hasarına ve hatta ölüme neden olabilir.

Diyetimizde Bora İhtiyacımız Var mı?

İnsan vücudunun düzgün çalışabilmesi için eser miktarda bora ihtiyacı vardır. Ancak bor temel bir besin maddesi olarak kabul edilmiyor, bu da onsuz da hayatta kalabileceğimiz anlamına geliyor. Vücutta ihtiyaç duyulan bor miktarı nispeten azdır ve dengeli bir beslenmeyle elde edilebilir. Bor açısından zengin besinler arasında badem, avokado, brokoli ve kuru üzüm bulunur. Önerilen günlük borun alım miktarı 1-3 mg/gün olup, diyetle kolaylıkla ulaşılabilen bir düzeye kadardır.

Sağlık Uzmanları Konu Hakkında Ne Diyor? Beypazarı Sodası Güvenli Mi?

İsviçre Federal Gıda Güvenliği ve Veterinerlik Bürosu tarafından, Beypazarı sodası hakkında yüksek miktarda bor içerdiği iddiasında bulundu. Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu Twitter üzerinden yaptığı açıklamada Beypazarı sodasında bulunan bor miktarını şöyle değerlendirdi;

''Beypazarı Sodası Güvenli mi? Açıklıyorum 👇

İsviçre Federal Gıda Güvenliği ve Veterinerlik Bürosu tarafından, Beypazarı sodası hakkında yüksek miktarda bor içerdiği iddiasını okudum ve bir miktar bilimsel araştırma yaptım.

1- #Beypazarı sodası ile ilgili paylaşılan görselin kaynağında, bulunan bor konsantrasyonunun (mg/L) ne olduğu hakkında bir bilgiye rastlayamadım. Madem sakıncalı buluyorsunuz öyleyse bunun da açıklanması gerekliydi.

2- Öncelikle Bor insan sağlığı açısından önemli bir mineral ve ve günlük olarak alımı gerekli ve eksikliği sağlığı olumsuz etkiler.

3- Gelelim toksik dozuna, henüz yapılan çalışmalar tutarlılık göstermiyor, literatürde bir çok çalışma var ama halen tartışılan bir konu. WHO tarafından kabul edilen ise kilogram başına 0,4 mg 'a kadar günlük alım sağlık açısından bir sorun yaratmıyor. Yani 70 kg bir insan günlük 28mg kadar boron tüketebilir. Ortalama içme sularımızda 0.2 mg/L boron bulunuyor. Özellikle Maden sularımızda yapılan bir çalışmada Ankara özelinde 3mg/L boron bulunduğu literatürde gösterilmiş. Yani zararlı olması için günde 10 Litre kadar içmeniz gerekiyor! Uzun süreli kronik toksisite de tartışılan bir konu ve henüz kesin bir bilgi söz konusu değil!

4- Gündemimizi işgal eden ve heyecan, kaygı yaratan bu konunun feryat figan etmeden önce ve öncelikle bilimsel olarak değerlendirilmesi gerekiyor!

Not: Kendi adıma güvenle tüketmeye devam edeceğim bir içecek, sağlıklı günler dilerim...

Kaynak:

https://madensuyu.org/media/3nglnstu/ii-uluslararasi-maden-suyu-kongresi-bildiriler-kitabi_2.pdf

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/448527  ''

Bor, az miktarda alınması gerekli, fazlası zararlı olan bir kimyasal elementtir. Yaygın olarak toprakta bulunur ve çeşitli endüstriyel uygulamalarda kullanılır. Bor aynı zamanda bitki büyümesi ve sağlığı açısından da önemlidir ve eksikliği ürün veriminin azalmasına neden olabilir. Ancak tarımda borun aşırı kullanımı toprak ve su kirliliğine yol açabilmektedir.

İnsan sağlığı açısından borun, kemik yoğunluğunun ve beyin fonksiyonunun iyileştirilmesi de dahil olmak üzere çeşitli faydaları olduğu gösterilmiştir. Ancak borun aşırı tüketimi zararlı olabilir ve toksisiteye neden olabilir. Bor temel bir besin maddesi olarak görülmemekle birlikte, bor açısından zengin gıdalar içeren dengeli bir beslenme, vücudun ihtiyaçları için yeterli miktarları sağlayabilir. Her besin maddesinde olduğu gibi, olumsuz etkilerden kaçınmak için ölçülü olarak tüketmek önemlidir.