Alkışlar Kazım Kurt’a…

“Efendiler! Eskişehir’i ve Eskişehir halkını çok iyi tanırım… Yunanlılar İzmir’e çıkmışlardı. Diğer taraftan İstanbul’da halife ve padişah namı altında bulunan zat birçok heyetler tertip ederek, her tarafa saldırdığı gibi buraya da Hamdi Paşa’yı göndermişti ve kent, İngiliz işgali altındaydı… Eskişehir halkı, içinde ve yakınında düşman kuvveti mevcut olduğu ve bizim de elimizde kuvvet bulunmadığı zaman çok büyük vatanperverlik ve azim göstermiştir… İşte Eskişehir halkı bu seçkin vasıflara sahip bir halktır. Eskişehir halkı bize çok yardımda bulunmuştur. Bu yardımları ordu ve millet namına tekrar etmek suretiyle vazifemi ifa ediyorum.”
 
*
 
Yukarıda okuduğunuz ifadeler Mustafa Kemal Atatürk’e ait.
Atatürk söz konusu ifadeleri, 15 Ocak 1923 tarihinde Eskişehir’e gerçekleştirdiği ziyaret sırasında kullanmış.
 
*
 
Size bu bilgiyi niye aktardım?
Anlatayım…
 
*
 
Odunpazarı Belediyesi, Tarihi Odunpazarı Bölgesi’nde bulunan Yeşil Efendi Konağı’nı oldukça anlamlı bir iş için kullandı.
Mustafa Kemal Atatürk’ün 27 Ağustos 1920’de gerçekleştirdiği Eskişehir ziyaretinde bir gece konakladığı Yeşil Efendi Konağı, artık, tarihe ışık tutan bir müze (Yeni yönetmelikle birlikte müze denemiyor ancak ben müze demeyi tercih ediyorum) haline geldi.
Müzenin ismi ise şu: Yeşil Efendi Konağı’nda Atatürk ile Bir Gün.
İşte, yazımın başında aktardığım Atatürk’ün Eskişehir’le ilgili söylediği ve göğsümüzün kabardığı o sözü, müzede okudum.
Sizin de müzeye gidip okumanızı tavsiye ederim.
Zira o atmosferde bu sözü okumak, inanın insanın tüylerini diken diken yapıyor.
 
*
 
Peki, Atatürk, Yeşil Efendi Konağı’nda niye konakladı?
Yine müzeyi ziyaretimiz sırasında, bu sorunun da yanıtını aldık.
Şöyle ki…
Mustafa Kemal Atatürk 27 Ağustos 1920’de Kurban Bayramı’nın birinci günü Eskişehir’i ikinci kez ziyaret eder. Beraberinde Milli Savunma Bakanı Fevzi Çakmak, Genel Kurmak Başkanı İsmet İnönü vardır. Atatürk, Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Cebesoy ve karargah subayları, Eskişehir Mutasarrıfı, belediye başkanı, müftü, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleri ve kalabalık halk tarafından saat 11.00’de Eskişehir tren istasyonunda karşılanır. Doğruca cephe karargahına giderek hem Batı Cephesini teftiş eder hem de askerlerle bayramlaşır. Geceyi Eskişehir’de, Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti Şubesi üyelerinden Sipahizade Halil İbrahim Efendi’nin konağında (Yeşil Efendi Konağı) geçiren Atatürk, ertesi gün 28 Ağustos 1920 günü beraberindeki heyetle Afyon’a hareket eder.
 
*
 
İşte Atatürk’ün Yeşil Efendi Konağı’nda kalmasının sebebi budur.
Tabi belki de bu ziyaretten daha önemli bir gelişme daha yaşanır.
Atatürk söz konusu Eskişehir ziyaretiyle birlikte, milli mücadelenin zaferle sonuçlanacağına ilişkin ciddi bir genelge yayınlar ve o genelge Hakimiyet-i Milliye gazetesinde de yayınlanır.
Genelgenin içeriği şudur:
 
KESİN ZAFER VURGUSU
“Cephedeki asker arkadaşlarımızla bayramlaşmak üzere Milli Savunma Bakanı ve Genel Kurmay Başkanı ile Eskişehir’e geldim. Bayramınız mübarek olsun. Vatanımızın tahlisi için giriştiğimiz mukaddes mücadelede inşallah hakkın yardımıyla muvaffak olur ve gerçek bayramlar yaparız… Başlı başına dünyanın en büyük kahramanlık tarihine sahip olan ve dünyanın en muazzam ordularına karşı büyük bir başarı ve şerefle karşı durmuş olan ordumuzun Yunanlılar gibi bir düşmana layık olduğu mukabeleyi göstereceğini… Ve beklediğimiz yeni muharebede kati zaferler temenni ederek bütün silah arkadaşlarımıza samimi ve kalbi selamlarımızı tebliğ ederiz.”
 
*
 
Bu genelgenin ne kadar önemli olduğunu anlayabiliyor musunuz?
Atatürk, milli mücadele zaferinin müjdesini bir nevi, Eskişehir halkıyla buluştuktan sonraki gün ciddi bir genelgeyle ilan ediyor.
 
*
 
Belediye Başkanı Kazım Kurt’un fikriyle uzun araştırmalar sonucu hayata geçirilen müzeye ilişkin daha fazla detay vermeyeceğim.
Sadece özetler halinde “ne var ne yok” onları aktaracağım.
Çünkü buradan okumaktansa gidip görmek, kurtuluş ruhunu yaşamak, büyük Türkiye Cumhuriyeti’nin nasıl kurulduğunu kavramak, milletimizin ödediği ağır bedeli öğrenmek ve Eskişehir’in milli mücadeledeki önemini gözlemlemek çok daha faydalı olacaktır.
 
*
 
Yeşil Efendi Konağı’na gittiğinizde şunlarla karşılaşacaksınız:
 

• Atatürk’ün istirahatını gerçekleştirdiği oda.
• Nadide lületaşı koleksiyonunun yer aldığı oda.
• Birbirinden değerli ve tarihi önemi olan kitapların yer aldığı kütüphane.
• Milli mücadele dönemini anlatan askeri canlandırma alanı.
• 1914 yılında üretilmiş, Osmanlı Devleti’nin de içerisinde bulunduğu ittifakı simgeleyen tabak.
• Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda kullanılmış tabancalar, mermiler, kılıçlar ve mermi doldurma aparatları.
• Anzak’ların Çanakkale Savaşı’nda kullanmış oldukları siper kürekleri.
• Osmanlı, Alman ve Yunanlılara ait kurşun isabet etmiş mataralar.

 
*
 
Tabi karşılaşacaklarınız yanında bir de okuyacağınız metinler, inceleyeceğiniz fotoğraflar var:
 

• Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde Eskişehir.
• Evliya Çelebi dışında kentimizi ziyaret eden yabancı seyyahların gözünden Eskişehir.
• İkinci Meşrutiyet’in ilk yıllarında Eskişehir’de belediyecilik.
• İzmir’in Yunan işgaline karşı Odunpazarı’nda gerçekleştirilen protesto gösterisi.    
• Lületaşı’nın tarihteki yeri, gelişimi ve ticareti.
• Sipahizade Halil İbrahim Efendi’nin belediye başkanlığı.
• 19’uncu yüzyılda Eskişehir’in idari dönüşüm rehberleri, mahalleleri ve hane sayıları.
• Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Eskişehir Şubesi.
• Eskişehir’in İngiliz işgalinden kurtuluşu.
• Birinci ve ikinci İnönü savaşları.
• Sivas Kongresi’nde Eskişehir delegelerinin desteği.
• Eskişehir’in Yunanlılar tarafından işgali.
• Atatürk’ün talimatı, Piyade Kaymakamı Yarbay Arif Bey’in örgütlenme çalışmalarıyla birlikte Eskişehir’de Kuva-yi Milliye’nin gelişimi; Eskişehir’in direnişi.

 
*
 
Müzeye ilişkin sadece okuduklarınız mı var?
Tabii ki hayır.
Bakın…
Belediye, ziyaretçiler için hatıra niteliği taşıyacak anlamlı bir uygulamaya imza atmış.
Arttırılmış gerçeklik teknolojisi!
Söz konusu teknolojiyle ziyaretçiler, üç farklı Atatürk sahnesinde, Atatürk’le birlikte aynı kare içerisinde olabilecekler.
Mesela; Atatürk ve Yeşil Efendi’yle birlikte lületaşını inceleyebilecekler.
Mesela; Atatürk, konakladığı odada çalışmalarını gerçekleştirirken, Atatürk’e yardımcı olabilecekler.
Mesela; Atatürk ve Yeşil Efendi’yle birlikte kütüphanecilik konusunu tartışabilecekler.
 
*
 
Evet…
Müzenin geniş özetini sizlerle paylaştım.
Meraklandığınıza eminim.
O halde ne duruyorsunuz?
Haydi müzeye!
 
*
 
 
NOT: Atatürk ve Eskişehir’in tarihiyle ilgili böylesine önemli bir kalıcı eser kazandırdığı için başta Odunpazarı Belediye Başkanı Kazım Kurt ve emeği geçenleri kutluyorum. Bununla beraber bir de öneri sunmak istiyorum. Arttırılmış gerçeklik teknolojisi iyi düşünülmüş. Ancak bu teknoloji sadece müze yetkililerinin kontrolünde olmamalı. Bir uygulama geliştirilmeli, dileyen herkes cep telefonuna o uygulamayı indirmeli, barkodu okutarak Atatürk ile fotoğrafını çektirebilmeli. Bakın bu sayede ziyaretçiler; personeli beklemek zorunda kalmayacak, yine fazla sıra beklemek zorunda kalmayacak, fotoğrafını dilediği gibi ve istediği zaman kendi çekecek, yani iş daha hızlı ve konforlu gerçekleşecek.