AK Parti fazladan vekil çıkartabilir

Yaklaşık bir hafta önce toplanan 6’lı masanın yayınladığı basın açıklamasındaki bir ayrıntı, pek çok siyasi yorumcunun dikkatinden kaçtı. Ancak Gelecek Partisi Genel Başkanı Davutoğlu’nun ev sahipliğinde gerçekleştirilen toplantıdan sonra çok önemli bir basın açıklaması yapıldı. O açıklamada öyle bir cümle var ki, siyasetçilerin bütün hesaplarını altüst edebilir…Ortak basın açıklamasındaki o cümle aynen şöyle, “TBMM’de anayasal çoğunluğu elde edebilmek için milletvekili seçimlerinde uygulanabilecek alternatiflerin çalışılmasına ve nihai kararı vermek üzere genel başkanlara sunulmasına…”

İşte bu küçücük cümle hem Türkiye’nin hem de Eskişehir’in siyasetinin tamamen değişmesine neden olabilir.

Şimdi eldeki bütün anketler, hatta Saray’ın yaptırdıkları bile Millet İttifakı’nın, Cumhur İttifakı’ndan daha çok milletvekili çıkaracağını gösteriyor. Ancak bu durum, Millet İttifakının anayasayı değiştirecek bir çoğunluğa geleceğini göstermez. Hatta HDP’nin çıkaracağı milletvekilleri de göz önünde bulundurulursa, salt çoğunluğun Millet İttifakına geçeceğinin bile garantisi olmaz.

Ancak Millet İttifakının bazı düzenlemelerle vekil sayısını artırması mümkün. Aynı oyu alarak, daha çok milletvekili çıkartmanın tek yolu ise ortak seçim listesi belirlemek.

Şimdi…

Lokantaya gidip, yarım porsiyon köfte söylemek mümkün. Ancak seçimlere katılıp yarım milletvekili çıkartmak mümkün değil. Diyelim ki Eskişehir’de CHP 2 buçuk milletvekili çıkartacak oy aldı. İşte bu durumda CHP iki milletvekilinde kalır. Yarım milletvekili çıkartacak oyu boşa gitmiş olur. İşte ortak liste, partilerin bu yarım milletvekillik oylarının ziyan olmamasını sağlıyor. 

Gelin biraz matematik yapalım.

Elimizde Eskişehir’e ilişkin ORC’nin yaptığı bir anket var. Bu ankete göre bu Pazar seçim olsa CHP yüzde 35,7 ile birinci parti oluyor. Bunu ikinci AK Parti yüzde 28,3’le üçüncü İYİ Parti ise 20,5 ile takip ediyor. İttifaka giren diğer partiler ise şöyle oy alıyor, MHP 5,4 – DEVA 1,5 – Saadet 1,3 ve Gelecek 1,1.

Eğer ki her parti bağımsız olarak seçimlere girerse, bu durumda D’Hondt sistemine göre hesap yaparsak 6 milletvekili şöyle dağılıyor:

CHP: 2

AK Parti: 2

İYİ Parti: 2

Eğer vekil sayısı 7’ye çıkarsa

CHP: 3

AK Parti: 2

İYİ Parti: 2 milletvekili alıyor.

Şimdi gelelim zurnanın zırt dediği yere…

Eğer ki CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi, Saadet, Gelecek ve Demokrat parti tek listeyle seçime girerse hesaplar karışıyor. O zaman Millet İttifakı yüzde 60,1 oy alıyor. AK Parti ise yüzde 28,3’te kalıyor ve D’Hondt sistemine göre vekil dağılımı şöyle oluyor;

Millet İttifakı: 4

AK Parti: 2 milletvekili

Eskişehir’in vekil sayısı 7’ye çıkarsa Millet İttifakı 5’e çıkarken, AK Parti 2’de kalıyor. Yani aslında pek bir şey değişmiyor. 

Ancak Cumhur İttifakı da ortak listeyle seçime girerse işler değişiyor. Bu durumda MHP’nin 5,4 puanını da Cumhur İttifakına eklemek gerekir. Ki Millet İttifakının yüzde 60’lık oyuna karşı Cumhur İttifakı yüzde 34 ile seçime girerse denge Cumhur İttifakının lehine değişiyor.

Eğer ki Eskişehir’de 6 milletvekili olacaksa yine Millet İttifakı 4, Cumhur İttifakı 2 milletvekili kazanıyor. Ancak 7’inci milletvekili, küçük bir farkla da olsa bir anda AK Parti’nin (Veya iki partinin arasında yapacağı antlaşmaya bağlı olarak MHP’nin) hesabına yazılıyor.

Özetlemek gerekirse Millet İttifakının ortaya attığı “ortak liste” Eskişehir’de Cumhur İttifakının işine yarıyor. Tabii Eskişehir’den bahsediyorum. Diyarbakır’ın, Edirne’nin veya Konya’nın hesabı kendisine göre olacaktır.

Şimdi bu hesaplara, “Kardeşim ORC’nin anketi Allah’ın emri miymiş?” diye itiraz edenler ortaya çıkabilir. Bu itirazlara saygı duyarım. Bir kere saygın bir araştırma şirketi olan ORC de hata yapabilir. Ayrıca söz konusu veriler Temmuz ayına ilişkin. Daha güncel verilerle, daha farklı sonuçlara ulaşabiliriz. 

Ancak şurası kesin ki Millet İttifakı ağzıyla kuş tutsa Eskişehir’de 6 milletvekiline ulaşamıyor. Cumhur İttifakı ise 4 rakamını göremiyor.  Millet ittifakı 4 veya 5 milletvekili çıkartırken, Cumhur İttifakı da 2 veya 3 milletvekili çıkartıyor. 

Aradaki farkı ise seçim sisteminin ince matematik hesapları değil, parti teşkilatlarının çalışkanlığı belirleyecektir.