Bilim insanları, bağışıklık fonksiyonu, görme yetisi ve büyüme ile gelişim için gerekli olan vitamin A'nın önemli miktarlarını sağlayan özel bir "altın marul" geliştirdi. Bu ürün, tüketicilere kritik bir besin maddesi sunmakla kalmayacak, aynı zamanda gelecekte diğer sebzelere de sağlık katkıları sağlamada benzer yöntemlerin kullanılabileceği anlamına geliyor.
MARULUN BETA-KAROTEN SEVİYESİ ARTTIRILDI
Valencia Politeknik Üniversitesi'nden (UPV) bir ekip, tütün bitkisi Nicotiana benthamiana üzerinde beş kat artırdıkları bir bileşeni kullanarak marulun (Lactuca sativa) genetik yapısını değiştirerek beta-karoten seviyelerini artırdı. Beta-karoten, vücutta vitamin A'ya dönüştürülen kırmızı-turuncu renkte bir bileşendir.
Genellikle fotosentezi güçlendiren küçük yeşil "güneş panelleri" olan kloroplastlarda depolanan beta-karoten miktarını artırmak, doğal fotosentez süreçlerini bozacağı için sorun yaratabilirdi. Araştırmacılar, marulun yaşamını sürdürmesi ve büyümesi için gerekli olan bu sürece müdahale etmemek adına yenilikçi çözümler geliştirdiler.
UPV'den moleküler biyolog Manuel Rodríguez Concepción, "Yapraklar, fotosentetik komplekslerinde beta-karoten gibi karotenoidlere ihtiyaç duyarlar" diyor. "Kloroplastlarda fazla ya da az beta-karoten üretildiğinde, kloroplastlar işlevini yitirir ve yapraklar sonunda ölür."
Ekip, biyoteknolojik teknikleri ve yüksek ışık yoğunluğu tedavilerini birleştirerek beta-karotenin normalde bulunmadığı hücresel bileşenlerde başarılı bir şekilde üretilmesini sağladı. Beta-karotenin bir kısmı, yaprak hücrelerinin sıvı kısmı olan sitozolda depolandı. Ayrıca, bazı kloroplastların pigment depolama yeteneği olan kromoplastlara dönüştürülmesiyle daha fazla bileşen üretildi.
Genetik değişikliklerin yanı sıra, bitkilere uygulanan yüksek yoğunluklu ışık tedavileri, marul içinde daha fazla yağ depolama birimi olan plastoglobüllerin oluşumunu artırdı.
UPV'den moleküler biyolog Luca Morelli, "Moleküler teknikler ve yoğun ışık tedavileri ile plastoglobüllerin oluşumunu ve gelişimini teşvik etmek, sadece beta-karotenin birikimini artırmakla kalmaz, aynı zamanda onun biyoyararlanabilirliğini de artırır" diyor.
BAĞIRSAKLARDA VİTAMİN A'YA DÖNÜŞMESİNİ KOLAYLAŞTIRDI
Marulun beta-karoten kaynağının biyoyararlanabilirliğini artırmak, bağırsaklarda vitamin A'ya dönüşümünü kolaylaştırır. Havuçlar ve balkabaklarında bolca bulunan bu ek beta-karoten, marulu sarı renge dönüştürüyor; bu yüzden araştırmacılar tarafından "altın marul" adı verilmiş.
2023 yılında yapılan bir çalışma, vitamin A eksikliğinin dünya genelinde yüz milyonlarca gelişen vücudu etkilediğini buldu. Daha fazla insanın diyetlerini iyileştirmenin yollarını bulmak, yetersiz beslenmenin sonuçlarını sınırlamak açısından kritik önem taşıyor.
Araştırmacılar, "Mikronütrient eksikliği, gizli açlık olarak da bilinir ve birçok ülkede hala büyük bir sorun" diyorlar.
Özellikle, vitamin A eksikliği xerophthalmia'ya neden olabilir ve diğer sağlık sorunlarına hatta ölüme yol açabilir; bu durum, dünya genelindeki yetersiz beslenmiş çocukları etkilemektedir.
Araştırma, Plant Journal dergisinde yayımlandı.