Sağlık Bakanlığı'nın, Bakanlığın tabiri ile “normal doğuma” teşvik amacıyla yayımladığı kamu spotu büyük tepki gördü. Anne karnındaki bir çocuğun konuşturulduğu videoda sezaryenle doğum yapan kadınlar da “başarısız” gibi gösteriliyor. Konuyu, Eskişehir Bilecik Tabip Odası (EBTO) Başkanı Nazan Aksaray’la konuştuk.
- Öncelikle “normal doğum” tabiri doğru bir kullanım mıdır? Sezeryan doğum anormal midir?
Normal doğum aslında halk dilinde kullanılan bir ifadedir. Tıbbi olarak biz hekimler, vajinal yolla veya sezeryanla doğum ifadelerini kullanırız. Sezeryanla doğum elbette anormal değildir. Hekim gerekli gördüğünde bebeği ve anneyi bazı olumsuz sonuçlardan korumak için sezeryanla doğumu tercih edebilir. Burada önemli olan bebeğin sağlıklı şekilde doğumunun sağlanmasıdır.
- Video, Bakanlık tarafından "Normal doğum yapan anneler ile bebekleri arasında ilk andan itibaren sağlıklı bir bağ kurulur. Anne emzirmeye hemen başlayabilir ve günlük hayatına çok kısa zamanda dönebilir. Tıbbi olarak zorunluluk olmadıkça doğal ve sağlıklı olan normal doğumdur" notuyla paylaşıldı. Anne ile bebek arasındaki bağda doğum şeklinin bir önemi var mıdır?
Aslında bu video baştan sona önemli tıbbi ve etik hatalar içeriyor maalesef. Hemen yayından kaldırılmasının gerekli olduğunu düşünüyorum. Hatalardan biri de bahsettiğiniz, anne-bebek bağının doğum şekliyle ilişkisi konusunda. Bu bilgi gerçeği ifade etmiyor. Anne ve bebek arasındaki bağ aslında anne karnında başlar ve güçlenir. Doğumun hemen ardından ilk ten teması ve emzirme, her iki doğum şeklinde de sağlanır. Bu şekilde sezeryanla doğum yapan annelerde suçluluk, çocuklarda da endişe oluşturulması kabul edilemez.
- Videoda doğumun şeklinde karar veren tek mercii kadınmış gibi gösteriliyor. Bunun da anne adaylarını korku ve paniğe sürüklediği ifade ediliyor. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Videodaki etik ihlallerden biri de bu noktada. Hiçbir hekim bebek doğuma hazır olmadan,doğumu takvime uysun diye gerçekleştirmez. Sorumluluğu anneye bırakmaz. Bu tıbbi bir karardır ve hekim kararını anne ile paylaşır. Bu yolla videoda aynı zamanda mesleğimiz de değersizleştirilmiştir.
- Sizce Bakanlığın “normal doğum” ifadesini kullanarak böyle bir kamu spotu hazırlamasındaki asıl amaç ne olabilir?
Ülkemizde sezeryanla doğum oranı dünya ortalamasının oldukça üzerinde, amaçlarının bu oranı düşürmek olduğu ifade ediliyor. Ancak bu oran böyle gerçeklikten uzak videolarla düşürülemez. Mevcut iktidar yaklaşık 20 yıl önce sağlığı topyekün özelleştiren sağlıkta dönüşüm programını uygulamaya koydu. Bir yandan kışkırtılmış sağlık talebi, diğer yandan yoksul halk kesiminin sağlığa erişimde yaşadığı zorluklar, az sağlık çalışanı ile çok iş yapma, rant uğruna hekimleri 3-5 dakikada hasta bakmaya zorlama, sonuçta şiddet, malpraktis davaları, ağır iş yükü altında ezilen sağlık çalışanları, özel sektörün dinamikleri hep bu politikanın öğeleri ve sonuçları. Hastanın vajinal doğuma hazırlanmasının, saatler sürebilen sürecin takip edilebilmesinin koşullarını mevcut iktidar yok etmiştir. Şimdi ise bunu anne ve bebek üzerinden duygusal suistimalle değiştirebileceklerini düşünmeleri kabul edilemez. Ülkemizde sağlıkta dönüşüm programının başlangıcında sezeryan oranı yaklaşık yüzde 20’lerde iken, şu anda yüzde 60-70’lerde. Bu artışın nedeni, anneler veya hekimler değil, mevcut sağlık politikasıdır. İşe ülkemiz için en önemli sağlık sorunu olan sağlık politikalarını değiştirmekle ve bunun için sağlık çalışanlarını mutlaka sürece dahil etmekle başlamalılar.